*Nỗi đau to lớn- Niềm tin mãnh liệt

Cho đến nay, đã gần nửa thế kỷ qua đi nhưng ký ức về trận đánh và những hy sinh đau thương của nhiều chiến sĩ ta vẫn không bao giờ mờ phai trong ký ức của những người CCB đã từng tham gia Tết Mậu Thân 1968. Tại căn nhà nhỏ nằm khuất trong hẻm sâu ấp 1, xã Phước Thái, huyện Long Thành, ông Lâm Văn Âu, nguyên  Đại đội trưởng đại đội 2, Tiểu đoàn 1, Sư đoàn 5 trực tiếp đánh trận Sân bay Biên Hòa đêm 31-1-1968 kể lại, Khi đến hàng rào thứ nhất của đường băng Sân bay đã được đại đội 1 mở hàng rào, Đại đội 2 tiến vào đầu đường băng đã chứng kiến cảnh hàng chục chiến sĩ của Đại đội 1 đã hy sinh nằm la liệt. “Cuộc đời tôi đi kháng chiến đã đánh 110 trận từ cấp trung đội trở lên, nhưng chưa có trận nào ác liệt như trận Sân bay Biên Hòa. Nhìn cảnh chiến sĩ 18 đôi mươi hy sinh khi chưa kịp thấy ngày thống nhất là nỗi đau to lớn không thể nào mờ phai trong tâm trí tôi”, ông Âu bùi ngùi nhớ lại.

Ông kể tiếp, khi được lệnh của trên làm cuộc tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân 1968, Hai tiểu đoàn 1 và 2 của Sư đoàn 5 được chỉ định tấn công phía Đông Sân bay Biên Bòa theo 4 mũi. Nhưng Sân bay Biên Hòa là một trong những trọng điểm của Chiến tranh Cục bộ của Mỹ ở miền Nam Việt Nam nên chúng đã tăng tiếp viện cho các Tiểu đoàn 57 địa phương của quân đội Ngụy; Tiểu đoàn dù của Sư đoàn 101 (Mỹ) bằng trực thăng đến Sở chỉ huy của Sư đoàn 101 để đánh trả quân đội ta. Cùng đó chúng tăng viện cho Sở chỉ huy Quân đoàn 3 Ngụy tấn công phía bắc vào tổng kho Long Bình nhằm ngăn chặn hướng đánh của Trung đoàn 274, Sư đoàn 5 Bộ đội Việt Nam vào Sân bay Biên Hòa. “Với lực lượng không cân sức, bộ đội ta phải rút ra khỏi Sân bay và hy sinh rất nhiều trong trận đánh này. Như những gì tôi trực tiếp tham gia và chứng kiến thì trong trận Tết Mậu Thân 1968, Tiểu đoàn 1 đã hy sinh gần 400 người”, ông Âu nói.

CCB Đặng Thanh Hương, 84 tuổi nhưng ký ức trong ông về trận đánh vẫn nguyên vẹn như mới ngày hôm qua. Ông cho biết: “Trận đánh Sân bay Biên Hòa năm 1968 là một trận đánh ác liệt nhất cả quy mô, mức độ và hy sinh rất nhiều đồng đội. Những chiến sĩ trẻ đã nằm lại trong các địa điểm tại Sân bay, giờ tìm được đưa về an táng là khát khao không chỉ của những người đồng đội, mà là mong muốn của toàn thể xã hội, người thân, gia đình. Dù ác liệt, dù hy sinh nhưng anh em vẫn động viên nhau và tin vào ngày toàn thắng”.

*Nỗ lực tìm kiếm

Trong nỗ lực tìm kiếm liệt sĩ hy sinh tại Sân bay Biên Hòa, người quyết tâm cao nhất, quyết liệt nhất là Đại tá Mai Xuân Chiến, Phó chính ủy, Bộ CHQS tỉnh, Phó ban thường trực, Ban chỉ đạo 1237 tỉnh Đồng Nai. Ông đã từng chia sẻ: “Tôi tin nếu chúng ta quyết tâm, chúng ta sẽ tìm được các anh, các chú. Còn sức, thì còn tìm để đưa các anh, các chú về nghĩa trang”.

Kể lại hành trình và quyết tâm tìm kiếm, Đại tá Mai Xuân Chiến cho hay, ông thường vào mạng và các trang Kỷ vật kháng chiến, đi tìm đồng đội để tìm kiếm thông tin. Trong một lần vô mạng, ông đã gặp được một tấm hình chụp hiện trường các trận đánh Sân bay Biên Hòa năm 1968 có ghi một nội dung ngắn gọn “Sân bay Biên Hòa có một ngôi mộ bộ đội cộng sản”. Từ thông tin này, Đại tá Chiến đã tìm gặp kiến trúc sư  Nguyễn Xuân Thắng và anh hùng quân đội Chế Trung Hiếu đang sống tại Hải Phòng rất giỏi tiếng Anh. Qua anh Thắng và ông Hiếu, Đại tá Chiến đã có thông tin về 2 cựu binh Mỹ là Bob Connor và E. Martin, trong đó E. Martin là người sở hữu bức ảnh, tấm bản đồ và trực tiếp chỉ huy chôn cất các hài cốt liệt sĩ bộ đội ta hy sinh. “Khi tôi ngỏ ý muốn biết rõ thông tin, cựu binh Mỹ E. Martin còn nghi ngờ và hỏi lại ông có chức vụ hoặc phụ trách gì để tôi tin mà cung cấp. Tôi đã phải báo cáo Ban chỉ đạo tỉnh, soạn một công văn ngắn đóng dấu Phó ban thường trực, Ban chỉ đạo 1237 tỉnh Đồng Nai mới được cựu binh Mỹ chia sẻ”, Đại tá Chiến cho biết. Từ thông tin của 2 cựu binh Mỹ, cùng nhiều thông tin của các cựu chiến binh Sư đoàn 5 và U1 Biên Hòa, Bộ CHQS tỉnh đã tổ chức Hội thảo, thu thập củng cố thông tin và tiến hành tìm kiếm, quy tập.

Với quyết tâm cao, nỗ lực tìm kiếm của tỉnh, trưa ngày 13-4-2017, những mẫu di vật, những mảnh hài cốt đầu tiên của liệt sĩ hy sinh tại Sân bay Biên Hòa đã được tìm thấy. Trực tiếp chỉ huy đoàn quy tập, Đại tá Mai Xuân Chiến xúc động nói: “Không còn nghi ngờ gì nữa, đây chính là di vật, hài cốt của các liệt sĩ Sư đoàn 5 và U1 Biên Hòa đã hy sinh năm 1968”. Đợt 1 tìm kiếm tạm thời kết thúc vào ngày 17-6 nhưng thông tin về mộ liệt sĩ vẫn tiếp tục được ghi nhận đến điện thoại, địa chỉ Email của đại tá Chiến như tâm niệm của ông “Còn hơn sức, còn phải tìm kiếm cho ra hài cốt để đưa các anh về với đồng đội trong lòng đất mẹ”.

Cũng theo Đại tá Chiến, nhờ thông tin của hai cựu binh Mỹ và cuộc tìm kiếm có kết quả tại Sân bay Biên Hòa, đến nay, qua email các cựu binh Mỹ cung cấp thêm nhiều vị trí có mộ liệt sĩ ở Sân bay Biên Hòa, đồng thời kết nối cung cấp thông tin về liệt sĩ hy sinh tại Sân bay Tân Sơn Nhất, Bộ Tư lệnh TP. Hồ Chí Minh đã tổ chức Hội thảo và đang khảo sát tìm kiếm. Cung cấp hỗ trợ nguồn tin cho Bộ CHQS tỉnh Bình Phước củng cố thông tin tìm kiếm liệt sĩ hy sinh tại Sân bay Lộc Ninh.

Box: Ngày 10-10-2016 diễn ra cuộc gặp gỡ giữa đại tá Mai Xuân Chiến và Kiến trúc sư Nguyễn Xuân Thắng. Sau cuộc trao đổi này, một lượng lớn công việc được tiến hành: từ liên hệ thông tin với 2 cựu binh Mỹ đến tổ chức Hội thảo gặp gỡ các nhân chứng, làm việc với Trung đoàn 935 (Sư đoàn Phòng không 370); Sư đoàn 5 (Quân khu 7), Tiểu đoàn Đặc công U1 Biên Hòa; Phối hợp tổ chức phát quang, đốt cỏ tranh gần 20 ha khu vực nghi có hài cốt; Chiều tối ngày 16-3-2017, hai cựu binh Mỹ là Bob Conner và E. Martin đã có mặt tại Sân bay Biên Hòa. Sáng 18-3-2017, Cuộc tìm kiếm chính thức bắt đầu. 10 giờ 30 phút ngày 13-4-2017, những mẫu di vật, mảnh xướng đầu tiên của liệt sỹ đã được tìm thấy tại hướng chính Đông Sân bay Biên Hòa.

Vĩnh Hà

Bài 2: Thỏa nguyện ước mong ngày "gặp lại"