Bao
tiêu sản phẩm cho nông dân rất cần đến vai trò của hợp tác xã.
Nguyên tắc tự nguyện
Mặc dù cùng xuất phát điểm
khá giống với Việt Nam, song mô hình hợp tác xã ở Đức đang gặt hái được rất
nhiều thành công và tạo được lợi ích lớn cho các thành viên hợp tác xã, nhà sản
xuất.
Ngược lại, mô hình hợp tác xã
ở Việt Nam đang bộc lộ nhiều bất cập. Hoạt động chủ yếu vẫn dựa trên nền tảng
cũ và không đem lại nhiều hiệu quả cho người nông dân.
Chia sẻ tại Hội thảo, ông
Christian Staacke, Phó giám đốc Dự án kinh tế nông nghiệp Cộng hòa Liên bang
Đức cho hay, ở Đức, mô hình hợp tác xã được coi là một loại hình DN, hoạt động
như DN và bình đẳng với các loại hình DN khác trong lĩnh vực nông nghiệp.
Kinh tế hợp tác xã của Đức
được coi là bộ phận quan trọng của thành phần kinh tế dân doanh. Cũng như nhiều
mô hình hợp tác xã hiện đại trên thế giới, mô hình hợp tác xã ở Đức có
vai trò quan trọng trong việc kết nối nhà sản xuất với thị trường, bao tiêu
toàn bộ đầu vào và đầu ra, đảm bảo khâu tiêu thụ tốt nhất cho nhà sản xuất với
giá cả hợp lý nhất.
“Các hợp tác xã ở Đức có vai
trò trong việc thương thảo với nhà máy chế biến mức giá tốt nhất và sau đó sẽ
mang hợp đồng giá trị tốt về cho nhà sản xuất. Điều này các hợp tác xã ở Việt
Nam chưa làm được” - ông Christian Staacke nhận định.
Theo vị chuyên gia này,
nguyên tắc đầu tiên là các thành viên của hợp tác xã phải tự nguyện tìm đến với
nhau, có chung mục đích phát triển và gắn kết. Họ tự ý thức được rằng, nếu
không có hệ thống hợp tác xã thì khó có thể phát triển.
Trên thế giới có 7 nguyên tắc
cơ bản của HTX thì nguyên tắc đầu tiên và có tính chất quyết định sự thành công
phải là tự nguyện.
Ông Christian Staacke cũng
nhấn mạnh: Tại sao mô hình hợp tác xã ở ở Đức thành công? trong khi cùng
xuất phát điểm đều trải qua sự chia cắt của chiến tranh như ở Việt Nam, cùng
bắt đầu mô hình hợp tác xã với hình thức là kinh tế tập thể giống như ở Việt
Nam mà mô hình hợp tác xã của Việt Nam lại không hiệu quả?
Điều quyết định để các hợp
tác xã thành công nằm ở chính tư duy của các thành viên hợp tác xã. Họ chấp
nhận loại bỏ tư duy mô hình hợp tác xã kiểu cũ, cùng hợp tác với nhau trên tinh
thần tự nguyện và có những đóng góp về ý tưởng cũng như tài chính một cách
nhiệt tình.
Còn ở Việt Nam chưa được như
vậy, chủ yếu các xã viên vẫn còn mang tư tưởng “kiểu cũ”, vẫn hoạt động theo
kiểu bao cấp và hầu như không hào hứng, hoạt động một cách rời rạc và gần như
không đủ sức để gắn kết các thành viên.
“Quá trình đổi mới, Việt Nam
cũng bắt đầu chuyển đổi nhưng nhận thức của các thành viên hợp tác xã lại không
thay đổi, họ vẫn có tư tưởng đi lên từ làng, vẫn duy trì mô hình hoạt động kiểu
hợp tác xã cũ và không hề có đóng góp gì cho hợp tác xã về cả mặt ý tưởng cũng
như tài chính.
Do đó, mô hình hợp tác xã ở
Việt Nam chưa tạo được động lực phát triển giống như ở Đức hiện nay” ông
Christian Staacke nêu quan điểm.
Khi nào hết phải giải cứu?
Nói về thực trạng được mùa
rớt giá hiện nay trong ngành nông sản của Việt Nam và đặc biệt là thực trạng ế
thừa nông sản, khiến toàn xã hội phải vào cuộc giải cứu như thời gian qua, các
chuyên gia Đức cho rằng, quan trọng nhất là phải xây dựng được thành công mô
hình hợp tác xã kiểu mới.
Ở đó, hợp tác xã đóng vai trò
quy tụ các nhà sản xuất và sẽ cam kết với người nông dân, nhà sản xuất đảm bảo
đầu ra ổn định, có giá cả hợp lý, có lợi ích cho người nông dân.
Khi hoạt động của hợp
tác xã phát huy được hiệu quả, lúc đó đương nhiên khâu trung gian – thương lái
sẽ không còn chỗ đứng.
Trong chuỗi giá trị sản
xuất nông nghiệp, hợp tác sẽ là người tìm hiểu thông tin, nắm bắt nhu cầu của
thị trường để từ đó định hướng cho bà con nông dân nên sản xuất loại sản phẩm
gì, số lượng bao nhiêu.
Tiếp đó, hợp tác xã cũng
chính là người đi thương thảo và ký kết các hợp đồng để đảm bảo đầu ra cho bà
con nông dân.
Lâu nay ở Việt Nam vẫn luôn
tồn tại thực trạng, người nông dân khi thấy các thương lái trả giá cao một mặt
hàng nào đó thì lao vào sản xuất ồ ạt, trồng loại cây đó, nuôi loại con đó.
Kể lại câu chuyện của một hợp
tác xã ở Đức, ông Ulrich Werner, Đại diện Liên minh Hợp tác xã Đức (DGRV) cho
biết, khi chủ tịch một hợp tác xã đang họp với bà con nông dân, một thương lái
đứng lên cầm một xấp tiền và nói sẽ trả ngay lập tức số tiền đó cho bà con nếu
bà con chịu gom hết hàng đưa cho người thương lái này.
Tuy nhiên vị chủ tịch hợp tác
xã đã quay ra hỏi các thành viên hợp tác xã rằng: Bà con muốn có đồng tiền ngay
trước mắt hay là muốn phát triển bền vững?
Kể ra câu chuyện đó, ông
Ulrich Werner nhấn mạnh, bản thân người nông dân cũng cần thay đổi tư duy,
hướng đến sản xuất vững bền hơn là hưởng ngay mối lợi trước mắt.
Thực trạng được mùa rớt giá,
nông sản ế thừa phải giải cứu thời gian qua bắt nguồn từ chính tư duy nóng vội,
thích hưởng lợi trước mắt này.
Nguồn : Báo đại đoàn kết