Ngày 25/12/2021, Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam đã ký quyết định công nhận 23 bảo vật quốc gia của cả nước, trong đó tỉnh Đồng Nai vinh dự được công nhận 02 bảo vật quốc gia là Bộ sưu tập Qua đồng Long Giao (Niên đại: Thế kỷ I-III) và Tượng thần Vishnu Bình Hòa (Niên đại: Khoảng thế kỷ V-VII). Tại lễ công bố, Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch đã báo cáo quá trình thành lập hồ sơ đề nghị công nhận bảo vật quốc gia. Có thể nói, đây là lần đầu tiên sau rất nhiều năm các di sản văn hóa vật thể của tỉnh Đồng Nai được công nhận bảo vật quốc gia. Các hiện vật hiện đang lưu giữ tại Bảo tàng Đồng Nai.

 
Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Sơn Hùng và Phó Cục trưởng Cục Di sản văn hóa Phạm Định Phong trao quyết định công nhận bảo vật quốc gia cho Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch

Phát biểu tại buổi lễ, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Sơn Hùng đã nhận định: Hàng nghìn di vật với đầy đủ các loại hình được tìm thấy đã cung cấp một khối lượng tư liệu lớn về quá khứ của lớp cư dân cổ trên vùng đất Đồng Nai nói riêng và lưu vực sông Đồng Nai nói chung. Đây là những hiện vật hội tụ những tinh hoa văn hóa của từng thời kỳ lịch sử, là kết quả của quá trình lao động, khai phá và không ngừng sáng tạo của người cổ, khẳng định truyền thống vùng đất Đồng Nai với bản sắc độc đáo. Trong số những di vật đặc biệt ấy, hai hiện vật vừa được Thủ tướng Chính phủ công nhận là bảo vật quốc gia không chỉ là tư liệu quý mà còn là những tác phẩm nghệ thuật đặc sắc. Bộ sưu tập Qua đồng Long Giao và Tượng thần Vishnu Bình Hòa được coi là tài sản vô giá, không chỉ có ý nghĩa quan trọng về văn hóa, lịch sử, khoa học, mà còn có ý nghĩa về mặt chính trị, kinh tế. Là một trong những hiện vật hội tụ tinh hoa văn hóa của từng thời kỳ lịch sử gắn với những sự kiện trọng đại của vùng đất, con người Đồng Nai.

 
Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Sơn Hùng phát biểu tại Lễ công bố quyết định công nhận bảo vật quốc gia

Để thực hiện tốt hơn nữa công tác bảo tồn và phát huy giá trị các di sản văn hóa, đặc biệt là hai bảo vật quốc gia vừa được công nhận, UBND tỉnh giao Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch thực hiện các nhiệm vụ: khẩn trương tham mưu cho UBND tỉnh ban hành các cơ chế, chính sách dành riêng cho việc bảo vệ, phát huy giá trị các bảo vật; tăng cường công tác bảo vệ, bảo quản bảo vật quốc gia hiện đang được lưu giữ tại Bảo tàng Đồng Nai; đầu tư trang thiết bị trưng bày mới, hiện đại, bảo đảm an ninh, an toàn và điều kiện bảo quản phù hợp; mời các chuyên gia có kinh nghiệm hướng dẫn quy trình bảo quản, hạn chế đến mức thấp nhất tình trạng xuống cấp của bảo vật; lan tỏa giá trị của bảo vật quốc gia trong cộng đồng; đẩy mạnh tuyên truyền, quảng bá giới thiệu giá trị bảo vật quốc gia trên các phương tiện truyền thông gắn với hoạt động du lịch; xây dựng đề án bảo vệ và phát huy các bảo vật quốc gia của Đồng Nai gắn với việc phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh; nhanh chóng xây dựng đề án đổi mới, chỉnh lý, trưng bày, cố định tại Bảo tàng tỉnh, kết hợp với những ứng dụng công nghệ thông tin trong trưng bày, nghiên cứu, lựa chọn những hiện vật có đầy đủ những tiêu chí để lập hồ sơ công nhận bảo vật quốc gia và lập hồ sơ khoa học di sản văn hóa phi vật thể tiêu biểu đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia...

 
Lãnh đạo Cục Di sản văn hóa và tỉnh cắt băng khai mạc triển lãm

Trong khuôn khổ của Lễ công bố, Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch, Bảo tàng Đồng Nai đã tổ chức khai mạc triển lãm “Dấu ấn văn hóa tiền - sơ sử Đồng Nai”. Triển lãm tập trung giới thiệu những di vật tiêu biểu, phản ánh thành tựu của cư dân cổ từ thời tiền sử kéo dài đến thế kỷ VIII-IX trong không gian của tỉnh Đồng Nai. Các hiện vật quý được chọn lọc trưng bày gồm: Đồ đá, đồ gốm, đồ gỗ, kim loại; đặc biệt trưng bày và giới thiệu Bộ sưu tập 15 tiêu bản Qua đồng Long Giao và Tượng thần Vishnu Bình Hòa… Qua đó, giới thiệu nền văn hóa lưu vực sông Đồng Nai, làm rõ hơn những giá trị văn hóa lịch sử và nâng cao nhận thức, khơi dậy lòng yêu nước, tự hào dân tộc, đặc biệt là đối với thế hệ trẻ.

 
Các đại biểu tham quan Tượng thần Vishnu Bình Hòa trưng bày tại Bảo tàng Đồng Nai

Tượng thần Vishnu Bình Hòa là pho tượng duy nhất có thể nhận biết đến nay bằng sa thạch, được nghệ nhân điêu khắc văn hóa Óc Eo tạc ở tư thế đứng thẳng trên một bệ trơn hình chữ nhật có chuôi nhọn để cắm sâu vào lòng kiến trúc. Nghệ thuật tạo hình đẹp và quý hiếm. Một số chi tiết của tượng tạo nên nét đặc trưng riêng mà không thể bắt gặp ở một pho tượng nào cùng chung nền văn hóa ấy. Tượng có bốn tay đều bị gãy mất, đầu đội mũ trụ, thân để trần, dưới mặc xăm pốt dài đến đầu gối, eo buộc dây thắt lưng gút phía trước. Thanh đỡ là những trụ ngang hai bên tai và trên bệ nhưng đã bị gãy. Tượng thể hiện phong cách nghệ thuật giai đoạn Phuon Da muộn, khoảng thế kỷ VI-VII. Tượng Vishnu Bình Hòa đã khẳng định, nghệ thuật điêu khắc tượng tròn vào thế kỷ V-VII đã đạt đến đỉnh cao của chuẩn mực hình khối, kích thước và các chi tiết giải phẫu theo khuynh hướng hiện thực sống động và đầy sáng tạo.Bảo vật quốc gia Tượng thần Vishnu Bình Hòa đã làm sáng tỏ nhiều vấn đề lịch sử văn hóa của vùng đất Biên Hòa – Đồng Nai luôn năng động, sáng tạo trong giao lưu, tiếp biến văn hóa, làm phong phú đời sống vật chất và tinh thần của cư dân, nhất là về nghệ thuật tạo hình, về tôn giáo, tín ngưỡng ở những thế kỷ đầu Công nguyên.​

Các đại biểu tham quan Bộ sưu tập Qua đồng Long Giao trưng bày tại Bảo tàng Đồng Nai

Được biết, sưu tập Qua đồng Long Giao có niên đại khoảng thế kỷ I-III. Cấu tạo gồm 3 phần: lưỡi, đốc và chuôi. Hầu hết các tiêu bản được người xưa trang trí hoa văn bằng kỹ thuật đắp và rạch vẽ, tạo nên những khung văn hình học cân xứng ở hai mặt, dày đặc, tinh vi và sắc xảo. Đó là những vòng tròn xoáy ốc tiếp tuyến, những hình tam giác độc lập hay xếp răng cưa, những vạch ngắn song song và chấm nổi. Đặc biệt, có cả hoa văn hình mặt trời (hoặc những cánh sao), dạng văn chủ đạo và trang trọng nhất của mặt mọi trống đồng. Về hình loại căn bản, nhóm qua Long Giao mang những đặc trưng chung hiện biết là lớn nhất của Việt Nam và cả Đông Nam Á, là sản phẩm văn hóa bản địa của cư dân Văn hóa Đồng Nai, có hình thức độc đáo, có những dị biệt về kiểu dáng mang tính độc bản. Qua đồng Long Giao là đỉnh cao của nghệ thuật luyện kim Đông Nam bộ thời sơ sắt, chứng minh năng lực kiến tạo phi thường của chủ nhân Văn hóa Đồng Nai trong giai đoạn lịch sử quan trọng – thời kỳ tiền nhà nước. 

Triển lãm “Dấu ấn văn hóa tiền - sơ sử Đồng Nai” sẽ diễn ra đến hết ngày 31.3.2022 tại Bảo tàng Đồng Nai.