|
Chẳng
ai biết chiếc nón lá của người phụ nữ dân tộc Tày có từ bao giờ, chỉ biết
rằng đời này nối tiếp đời kia, chiếc nón rộng vành ấy vẫn gắn bó mật thiết
với người dân cả khi lên nương, ra ruộng hay xuống phiên chợ huyện mỗi tuần.
Chiếc nón còn có ý nghĩa quan trọng trong nghi lễ cưới hỏi, nón được trao cho
cô gái khi về nhà chồng với mong muốn cô dâu là người con hiếu thảo, một lòng
yêu thương chồng con.
Nón
lá của người Tày có hai phần, phần ngoài được xếp khéo léo theo hình chóp từ
hai tàu lá cọ. Phần bên trong được đan cầu kỳ với các mắt hình lục giác đều.
Người đan được các mắt hình lục giác càng nhỏ bao nhiêu thì nón càng đẹp và
bền bấy nhiêu. Một dây thổ cẩm được dùng làm quai nón tạo cho chiếc nón có
dáng điệu đà đúng miền sơn cước. Chiếc nón của người Tày rất đặc biệt, có hai
vành nón, vành trong nhỏ hơn nằm ở khoảng ba phần tư chiếc nón, chóp nón
không nhọn như nón của người Kinh.
Bà
Ðinh Thị Tình, 56 tuổi, thôn Tân Thịnh, xã Tân An, huyện Chiêm Hóa cho biết,
từ khi biết cầm cái cuốc lên nương đã được mẹ dạy đan nón lá. Lá được chọn
làm nón phải là loại bánh tẻ, không được già quá cũng không được non quá, khi
làm nón mới có độ dai và độ trắng cần thiết. Lá lấy về được hơ qua lửa rồi
đem phơi sương từ hai đến ba đêm cho khô và phai hết mầu xanh. Lá càng trắng
làm nón càng đẹp. Trong các công đoạn làm nón, chọn lựa lá và làm phẳng lá là
công đoạn đòi hỏi nhiều công phu, cẩn thận nhất, chỉ sau việc khâu nón, sơ
sảy một chút lá sẽ bị giòn và rất dễ rách.
Có
lẽ chính bởi sự tỉ mỉ, kỳ công như vậy mà chiếc nón dân tộc Tày ngày càng ít,
người biết làm nón lá chỉ còn các cụ cao tuổi yêu nghề và muốn gìn giữ nét
văn hóa của dân tộc. Họ cố bám trụ với nghề và mong muốn truyền lại cho con
cháu kỹ thuật đan nón của tổ tiên.
Trước
thực trạng nghề làm nón lá của người Tày có nguy cơ bị mai một, huyện Chiêm
Hóa đã xây dựng phương án bảo tồn nghề làm nón của người Tày và bảo tồn các
nét văn hóa truyền thống của các dân tộc trên địa bàn; chỉ đạo các xã, thị
trấn vận động các thôn, bản phục dựng các làng nghề truyền thống, trong đó có
nghề đan nón lá; mời những người cao tuổi có tay nghề để truyền dạy cho thế
hệ trẻ, tiếp nối truyền thống, lưu giữ bản sắc văn hóa của dân tộc. Giữa
những đổi thay của cuộc sống hiện đại, những nét đẹp truyền thống luôn có ý
nghĩa đặc biệt, cần được bảo tồn, gìn giữ.
Nguồn: Báo Nhân Dân
|