​Luật hòa giải ở cơ sở được Quốc hội khóa XIII thông qua ngày 20/6/2013, có hiệu lực ngày 01/01/2014 thay thế Pháp lệnh về tổ chức và hoạt động hoà giải ở cơ sở ngày 25/12/1998 là cơ sở pháp lý quan trọng thể hiện sự quan tâm của Đảng, Nhà nước đối với công tác hoà giải ở cơ sở và khẳng định vai trò, vị trí, tầm quan trọng công tác hoà giải trong đời sống cộng đồng dân cư.

UBND huyện Cẩm Mỹ biểu dương, khen thưởng các Tổ hoà giải trên địa bàn huyện

Luật Hòa giải ở cơ sở ra đời ghi nhận vai trò nòng cốt của MTTQ Việt Nam và các tổ chức thành viên của Mặt trận trong công tác hoà giải ở cơ sở. Do đó, ngay sau khi Luật hoà giải có hiệu lực thi hành, căn cứ văn bản hướng dẫn, chỉ đạo của Trung ương, của tỉnh, Ban Thường trực Ủy ban MTTQ tỉnh đã xây dựng kế hoạch triển khai đồng bộ, toàn diện Luật hoà giải ở cơ sở đến MTTQ các cấp và Ban công tác Mặt trận khu dân cư; phối hợp với các cấp, các ngành chức năng tích cực tuyên truyền pháp luật về hoà giải trong hệ thống Mặt trận và các tầng lớp nhân dân…

Trong những năm qua, việc thực hiện Luật Hòa giải ở cơ sở và các văn bản hướng dẫn thi hành đã có tác động tích cực đến đời sống xã hội, tạo cơ sở pháp lý toàn diện, đầy đủ cho hoạt động hòa giải ở cơ sở đi vào nề nếp, thống nhất và hiệu quả, qua đó khẳng định vị trí và vai trò quan trọng của công tác hòa giải ở cơ sở trong đời sống xã hội trên địa bàn tỉnh. Để triển khai công tác này ở địa phương, hàng năm Ủy ban nhân dân tỉnh Đồng Nai đã chủ động ban hành các Kế hoạch về công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, hòa giải ở cơ sở, chuẩn tiếp cận pháp luật, xây dựng xấp xã đạt chuẩn tiếp cận pháp luật, trong đó xác định các nhiệm vụ triển khai công tác hòa giải. Theo đó, Ủy ban nhân dân tỉnh đã chỉ đạo các sở, ban, ngành, Ủy ban nhân dân các huyện, thành phố tổ chức quán triển, triển khai các nội dung cơ bản của Luật Hòa giải ở cơ sở và các văn bản hướng dẫn thi hành thông qua việc tổ chức các hội nghị tập huấn, triển khai, lồng ghép trong các hội nghị phổ biến, sinh hoạt Ngày Pháp luật ở các cơ quan, đơn vị, địa phương cho cán bộ, công chức, viên chức và đội ngũ hòa giải viên ở cơ sở.

Đa phần các tổ hòa giải đều bảo đảm đúng, đủ thành phần, cơ cấu theo quy định. Tiêu chuẩn, số lượng hòa giải viên và thành phần của tổ hòa giải bảo đảm đúng theo quy định của Luật Hòa giải ở cơ sở, tập hợp được lực lượng nòng cốt, có uy tín, kinh nghiệm trong công đồng dân cư, bảo đảm hoạt động hòa giải đạt hiệu quả; đồng thời bảo đảm được sự phối hợp chặt chẽ của các tổ chức chính trị - xã hội, các tổ chức, đoàn thể của Nhân dân trong công tác hòa giải ở cơ sở. Lực lượng hòa giải viên đông đảo và nhiệt tình đã góp phần hòa giải các mâu thuẫn, tranh chấp trong cộng đồng dân cư, giúp gắn kết tình làng, nghĩa xóm, góp phần vào việc xây dựng nông thôn mới và đô thị văn minh. Đến nay 100% ấp, khu khố có tổ hòa giải, mỗi tổ hòa giải có trung bình từ 5 đến 7 thành viên bao gồm Trưởng Ban công tác Mặt trận ấp, khu phố - Tổ trưởng, đại diện Hội phụ nữ, Cựu chiến binh, Đoàn Thanh niên, Hội Nông dân, Hội Người cao tuổi và một số người dân có uy tín tại địa phương – thành viên.

Tính đến nay, trên địa bàn tỉnh có 936 tổ hòa giải với 5.482 hòa giải viên. Các hòa giải viên sau khi được bầu, công nhận đã có ý thức tích cực nghiên cứu, tìm hiểu quy định pháp luật, kỹ năng hòa giải để thực hiện công tác hòa giải ở cơ sở ngày càng tốt hơn, tỷ lệ hòa giải thành cao hơn. Bên cạnh đó, đội ngũ hòa giải viên ở cơ sở hàng năm đều được cung cấp tài liệu, tập huấn về kiến thức pháp luật và kỹ năng hòa giải ở cơ sở, cơ bản đáp ứng yêu cầu công tác hòa giải, các Tổ hòa giải thực hiện khá tốt nhiệm vụ hòa giải, trong quá trình hòa giải luôn kết hợp tuyên truyền, phổ biến pháp luật những nội dung cần thiết trong các vụ việc tranh chấp tại địa phương, giải hòa các mối quan hệ mâu thuẫn phát sinh trong đời sống Nhân dân. 100% hòa giải viên ở cơ sở được tiếp cận và sử dụng Bộ Tài liệu bồi dưỡng nghiệp vụ hòa giải ở cơ sở, 91,1% hòa giải viên được tập huấn, bồi dưỡng kỹ năng, nghiệp vụ hòa giải ở cơ sở theo Chương trình khung và Bộ Tài liệu bồi dưỡng nghiệp vụ hòa giải ở cơ sở do Bộ Tư pháp ban hành.

Trong 10 năm, các tổ hòa giải trên địa bàn tỉnh đã tiếp nhận 21.971 vụ việc, hòa giải thành 17.978 vụ việc (đạt 81,82%); hòa giải không thành 3.983 vụ việc. Những mâu thuẫn, tranh chấp được hòa giải trên địa bàn tỉnh chủ yếu thuộc các lĩnh vực dân sự (sử dụng lối đi qua nhà, lối đi chung, sử dụng điện, nước sinh hoạt, công trình phụ, giờ giấc sinh hoạt, gây mất vệ sinh chung, gây tiếng ồn, bất động sản liền kề, vay mượn tiền, thừa kế…), hôn nhân gia đình (quan hệ giữa vợ, chồng; quan hệ giữa cha, mẹ và con; quan hệ giữa ông bà và cháu, giữa anh, chị, em và giữa các thành viên khác trong gia đình; cấp dưỡng; xác định cha, mẹ, con; nuôi con nuôi; ly hôn…), đất đai và các mâu thuẫn khác phát sinh trong đời sống sinh hoạt tại cộng đồng dân cư. Qua 10 năm thực hiện Luật Hòa giải ở cơ sở, công tác hòa giải ở cơ sở trên địa bàn tỉnh đã đạt được những kết quả tích cực, các tổ hòa giải đã kịp thời hòa giải các mâu thuẫn, tranh chấp phát sinh trong cộng đồng dân cư, giữ gìn đoàn kết, ổn định tình hình an ninh – trật tự trên địa bàn.

Nhận thức của các cấp ủy Đảng, chỉnh quyền, lãnh đạo các cơ quan, đơn vị, tổ chức, đoàn thể về vai trò, vị trí của công tác hòa giải ở cơ sở đã được nâng lên. Địa phương cũng đã chú trọng xây dựng các mô hình hòa giải ở cơ sở hiệu quả, phù hợp với đối tượng hòa giải như các tổ hòa giải điển, tổ hòa giải là người có uy tín, tổ hòa giải khiểu mẫu, tổ hòa giải 05 tốt…, nhiều tổ hòa giải đạt tỷ lệ hòa giải thành 100%. Để thu hút nguồn lực nguồn lực xã hội cho công tác hòa giải ở cơ sở, Ủy ban nhân dân tỉnh đã chỉ đạo các đơn vị, địa phương tăng cường huy động nguồn lực xã hội cho công tác này đặc biệt là huy động đội ngũ luật sư, luật gia trong tham gia hòa giải ở cơ sở, hỗ trợ tập huấn cho đội ngũ hòa giải viên ở cơ sở. Bên cạnh đó các tổ chức đoàn thể ở cơ sở đã tạo điều kiện cho các thành viên của mình tham gia tích cực vào công tác hòa giải. Động viên Nhân dân tích cực tham gia xây dựng, củng cố tổ chức và hoạt động hòa giải ở cơ sở, gắn hoạt động hòa giải ở cơ sở với việc xây dựng, thực hiện cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thi văn minh”.

Nhìn chung hoạt động hòa giải ở cơ sở tại địa phương đã ngày các phát huy ý nghĩa xã hội, nhân văn sâu sắc và ngày càng khẳng định vai trò, vị trí quan trọng trong đời sống xã hội, trong việc bảo đảm trật tự an toàn tại cộng đồng dân cư.

Để nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác hòa giải ở cơ sở trong thời gian tới, MTTQ các cấp trong tỉnh tập trung thực hiện tốt một số nội dung sau:

Một là Tiếp tục phối hợp ngành Tư pháp triển khai thực hiện Luật Hòa giải ở cơ sở, các văn bản hướng dẫn thi hành; nghị quyết, chương trình phối hợp giữa Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam với Chính phủ và các bộ, ngành liên quan về công tác hòa giải ở cơ sở. Lồng ghép hoạt động hòa giải ở cơ sở với công tác tuyên truyền, phổ biến, tư vấn pháp luật và trợ giúp pháp lý, các hoạt động sinh hoạt văn hóa, văn nghệ tại cộng đồng, phong trào toàn dân bảo vệ an ninh tổ quốc, phòng chống tội phạm, tệ nạn xã hội, xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh. Đồng thời vận động các tầng lớp nhân dân tham gia thực hiện pháp luật về hòa giải ở cơ sở.

Hai là Phối hợp hướng dẫn, chỉ đạo các xã, phường, thị trấn thành lập, củng cố, kiện toàn các Tổ hoà giải ở cơ sở theo đúng quy định và phù hợp với tình hình thực tiễn; tăng cường tập huấn nghiệp vụ, kỹ năng Hòa giải cho các hòa giải viên, trang bị tài liệu pháp luật liên quan, nhất là vùng đồng bào dân tộc thiểu số còn thiếu, khó khăn trong tiếp cận thông tin pháp luật. Đẩy mạnh công tác phối hợp xây dựng, quản lý và khai thác Tủ sách pháp luật ở xã, phường, thị trấn để có nguồn văn bản cho các hòa giải viên tra cứu, sử dụng trong quá trình tham gia hòa giải.

Ba là Định kỳ phối hợp tổ chức hội thi tìm hiểu pháp luật, hội thi hòa giải viên giỏi, tuyên truyền viên pháp luật giỏi nhằm truyền tải đến hòa giải viên những kiến thức đơn giản, ngắn gọn, dễ nhỡ, sinh động, dễ áp dụng vào thực tiễn, đây cũng là dịp để các hòa giải viên gặp gỡ, giao lưu, học hỏi, trao đổi kinh nghiệm, góp phần nâng cao kiến thức pháp luật, nghiệp vụ công tác và kỹ năng cho đội ngũ cán bộ làm công tác hòa giải ở cơ sở.

Bốn là Tăng cường phối hợp kiểm tra, giám sát việc thực hiện pháp luật về hòa giải ở cơ sở, đồng thời gắn với kiểm tra, giám sát với lĩnh vực của ngành Đôn đốc UBND cấp huyện, cấp xã bố trí kinh phí để chi cho hoạt động hòa giải ở cơ sở theo đúng Nghị quyết số 39/2016/NQ-HĐND ngày 08/12/2016 của HĐND tỉnh sửa đổi, bổ sung nội dung, mức chi cho công tác hòa giải.

Năm là Tổ chức hội nghị sơ, tổng kết, biểu dương khen thưởng những mô hình tiêu biểu, những tập thể, cá nhân có thành tích trong hoạt động hòa giải, góp phần nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động hòa giải ở cơ sở.

(Xuân Tuấn)