Trong năm 2024, Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam các xã, phường, thị trấn đã tập trung củng cố, kiện toàn và nâng cao chất lượng hoạt động của Ban Thanh tra nhân dân và Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng theo Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở, Nghị định 59/2023/NĐ-CP ngày 14/8/2023 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở và Thông tri số 40/TTr-MTTW-BTT ngày 26/3/2024 của Ban Thường trực Uỷ ban Trung ương MTTQ Việt Nam về hướng dẫn thực hiện các quy định về tổ chức, hoạt động của Ban Thanh tra nhân dân ở xã, phường, thị trấn (Ban TTND) và Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng (Ban GSĐTCCĐ) đảm bảo theo quy định. Ban Thanh tra nhân dân đã tổ chức giám sát được 104 cuộc, nội dung giám sát chủ yếu là giám sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân; giám sát việc bình xét hộ nghèo; các nguồn đóng góp của Nhân dân và các tổ chức; công tác chăm lo hỗ trợ hộ nghèo, đối tượng chính sách, cấp phát quà tết cho hộ nghèo... Qua giám sát, Ban Thanh tra nhân dân đã kiến nghị chấn chỉnh, khắc phục một số tồn tại, hạn chế của đơn vị được giám sát; Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng đã tổ chức giám sát 731 cuộc đối với các công trình, dự án triển khai trên địa bàn tỉnh. Nhìn chung, các dự án triển khai đúng trình tự thủ tục quy định, phù hợp với quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của từng địa bàn, hoàn thành đúng tiến độ được đưa vào sử dụng kịp thời, phục vụ được yêu cầu chung. Tuy nhiên, qua giám sát đã phát hiện một số sai phạm nhỏ trong thi công xây dựng và đã kiến nghị xử lý; các kiến nghị đã được các cơ quan có thẩm quyền quyết định đầu tư, nhà thầu, chủ đầu tư xử lý, giải quyết và khắc phục kịp thời.

Đối với giám sát theo Quy định số 124-QĐ/TW ngày 02/02/2018 của Ban Bí thư Trung ương Đảng. Trong năm 2024, Ban Thường trực Uỷ ban MTTQ Việt Nam tỉnh đã tổ chức thành lập đoàn giám sát đối với việc tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, lối sống của người đứng đầu, cán bộ chủ chốt, cán bộ, đảng viên đối với 06 đồng chí là lãnh đạo, người đứng đầu cấp uỷ và UBND cấp huyện, cấp xã. Xây dựng kế hoạch giám sát hoạt động đối với 13 đại biểu HĐND tỉnh nhiệm kỳ 2021-2026 thuộc tổ đại biểu đơn vị huyện Nhơn Trạch và thành phố Biên Hòa. Ủy ban MTTQ Việt Nam các huyện, thành phố đã tổ chức 21 cuộc giám sát việc tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, lối sống, trách nhiệm thực thi công vụ và trách nhiệm nêu gương đối với 26 cán bộ lãnh đạo quản lý, người đứng đầu, 06 tập thể và giám sát việc thực hiện chương trình hành động của đại biểu HĐND, nhiệm kỳ 2021-2026 tại các huyện Nhơn Trạch, Xuân Lộc, Long Thành, Định Quán (05 tổ và 17 đại biểu HĐND cấp huyện). Qua giám sát chưa phát hiện có sai phạm và vi phạm về tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, lối sống của người đứng, cán bộ chủ chốt. Đến nay, Ủy ban MTTQ Việt Nam các cấp chưa nhận được thông tin phản ánh của người dân về tổ chức, cá nhân có biểu hiện về lề lối làm việc, lối sống của người cán bộ, đảng viên sinh hoạt, cư trú trên địa bàn tỉnh.

Về hoạt động phản biện xã hội, Ban Thường trực Ủy ban MTTQ tỉnh đã tổ chức phản biện xã hội đối với 07 dự thảo Nghị quyết gồm: quy định chính sách hỗ trợ đối với giáo viên tại các cơ sở giáo dục công lập; giảng viên tại Trường Chính trị tỉnh và các trung tâm chính trị cấp huyện trên địa bàn tỉnh Đồng Nai đến năm 2025 và Nghị quyết về bổ sung danh mục dự án cần thu hồi đất để thực hiện quy trình lựa chọn nhà đầu tư năm 2024 trên địa bàn tỉnh Đồng Nai (lần 1); dự thảo Tờ trình, Nghị quyết về bổ sung danh mục các trường hợp chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa năm 2024 tỉnh Đồng Nai (lần 4) và dự thảo Tờ trình, Nghị quyết thông qua bổ sung các dự án thu hồi đất năm 2024 trên địa bàn tỉnh Đồng Nai (lần 2); dự thảo Tờ trình, Nghị quyết danh mục các dự án chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa, đất rừng phòng hộ, rừng sản xuất, rừng đặc dụng  năm 2025 tỉnh Đồng Nai và dự thảo Tờ trình, Nghị quyết danh mục các dự án phải thu hồi đất, trong đó có dự án thu hồi đất để đấu giá quyền sử dụng đất, đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án có sử dụng đất năm 2025 trên địa bàn tỉnh; dự thảo Tờ trình, dự thảo Nghị quyết quy định các tiêu chí để quyết định thực hiện đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án đầu tư có sử dụng đất trên địa bàn tỉnh Đồng Nai. Qua phản biện xã hội, Ban Thường trực Uỷ ban MTTQ Việt Nam tỉnh đã có 62 ý kiến, phản biện đối với các dự thảo Nghị quyết. Trên cơ sở các ý kiến phản biện của Ban Thường trực Uỷ ban MTTQ Việt Nam tỉnh. Các cơ quan chủ trì soạn thảo đã bổ sung những ý kiến phản biện vào dự thảo Nghị quyết và báo cáo tiếp thu, giải trình theo quy định. Bên cạnh đó, Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh đã phối hợp với Hội Liên hiệp phụ nữ tỉnh tổ chức hội nghị phản biện xã hội đối với hội đối với dự thảo Tờ trình, Nghị quyết quy định chính sách khen thưởng, hỗ trợ đối với tập thể, cá nhân thực hiện tốt công tác dân số trên địa bàn tỉnh Đồng Nai.

Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam cấp huyện và xã đã tổ chức 84 Hội nghị phản biện xã hội đối với dự thảo Nghị quyết của Ban Chấp hành Đảng bộ huyện, xã, phường, thị trấn về “Mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp chủ yếu năm 2024 về phát triển kinh tế - xã hội, an ninh - quốc phòng của địa phương” và các dự thảo Nghị quyết trình kỳ họp HĐND cấp huyện, cấp xã. Qua các hội nghị phản biện xã hội, Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam các cấp và các Ban tư vấn Ủy ban MTTQ Việt Nam cùng cấp đã có các ý kiến phản biện, kiến nghị, đề xuất cơ quan soạn thảo dự thảo Nghị quyết xem xét, nghiên cứu và bổ sung những ý kiến phản biện phù hợp với tình hình thực tế của địa phương, có tính thuyết phục cao vào dự thảo Nghị quyết để trình Hội đồng nhân dân và Ban Chấp hành Đảng bộ cấp huyện, cấp xã xem xét thông qua.

Về tham gia góp ý xây dựng Đảng, chính quyền, Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam các cấp phối hợp tổ chức cho các đại biểu Quốc hội khóa XV và đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp tiếp xúc cử tri tại các huyện, thành phố, có 13.076 cử tri tham dự với 934 ý kiến phản ánh, kiến nghị, có 107 ý kiến thuộc thẩm quyền Trung ương, tỉnh và 827 ý kiến thuộc thẩm quyền địa phương. Các nội dung phản ánh chủ yếu như: Công tác bồi thường, giải toả tái định cư khi nhà nước thu hồi đất; bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm; vấn đề ô nhiễm môi trường, khai thác cát trên sông Đồng Nai; Giáo dục và đào tạo; về bảo đảm an ninh trật tự, an toàn xã hội; về thực hiện công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực.... Đối với các ý kiến phát biểu của cử tri mang tính chất cá nhân, phản ánh những vấn đề, nội dung thuộc thẩm quyền, trách nhiệm của địa phương; các ý kiến, kiến nghị đã được các đại biểu Quốc hội, lãnh đạo Ủy ban nhân dân các địa phương, các sở, ban ngành liên quan của tỉnh, huyện, thành phố trực tiếp trả lời, giải trình và tiếp thu tại buổi tiếp xúc. Những kiến nghị của cử tri thuộc thẩm quyền của địa phương chưa được trả lời, Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh và Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh có văn bản gửi đến Ủy ban nhân dân tỉnh và các sở ngành có liên quan để xem xét trả lời cho cử tri theo quy định.

Uỷ ban MTTQ Việt Nam các xã, phường, thị trấn đã chủ trì phối hợp với Công an cấp xã tổ chức “Diễn đàn công an xã lắng nghe ý kiến Nhân dân”, kết quả đã tổ chức 110 diễn đàn với 24.048 lượt người dự, đóng góp 245 lượt ý kiến với các vấn đề như: xây dựng tinh thần trách nhiệm của lực lượng công an, phản ánh tình hình an ninh trật tự tại địa phương về công tác phối hợp giữa lực lượng công an với các ngành liên quan…Đồng thời, Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam cấp huyện và cấp xã đã phối hợp tổ chức 36 hội nghị đối thoại trực tiếp giữa người đứng đầu cấp ủy, chính quyền với nhân dân.

Trong năm 2024, Ban Thường trực Uỷ ban MTTQ Việt Nam tỉnh phối hợp với Thường trực HĐND tỉnh chuyển 66 ý kiến, kiến nghị của tri trước, sau kỳ họp thứ 14 và trước kỳ họp thứ 18 Hội đồng nhân dân tỉnh khoá X đến UBND tỉnh. Qua giám sát cho thấy UBND tỉnh đã chỉ đạo các cơ quan chức năng giải quyết và báo cáo kết quả về Thường trực HĐND tỉnh, Ban Thường trực Uỷ ban MTTQ Việt Nam tỉnh cụ thể: Có 66/66 ý kiến, kiến nghị của cử tri đã được trả lời. (Trong đó, có 57/66 ý kiến, kiến nghị của cử tri được các cơ quan chức năng giải quyết, cử tri đồng thuận về nội dung trả lời; có 09/66 ý kiến, kiến nghị của cử tri được các cơ quan chức năng giải quyết nhưng nội dung cần báo cáo bổ sung hoặc cần tiếp tục quan tâm thực hiện theo tiến độ).

Đến thời điểm này, có thể nhận thấy hoạt động giám sát và phản biện xã hội; tham gia xây dựng Đảng, chính quyền của MTTQ các cấp đã trở thành một hoạt động thường xuyên, trọng tâm và có tác động thực tế, mang tính đột phá để thực hiện nhiệm vụ tham gia xây dựng Đảng, chính quyền. Góp phần vào việc đổi mới nội dung, phương thức hoạt động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, công tác giám sát và phản biện xã hội; tham gia xây dựng Đảng, chính quyền trong hệ thống Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp vẫn còn những khó khăn, hạn chế: Mặc dù Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã ban hành Chị thị số 22/CT-TU, ngày 12/01/2023 về phát huy vai trò, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giám sát, phản biện xã hội của MTTQ Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội trong tỉnh Đồng Nai. Tuy nhiên, một số cấp uỷ chưa thực sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, định hướng hoạt động giám sát và phản biện xã hội của MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội. Việc triển khai thực hiện quyết định và các quy chế, quy định của Đảng về giám sát và phản biện xã hội của MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội ở một số địa phương chưa thường xuyên; Ban Thường trực Uỷ ban MTTQ Việt Nam một số địa phương còn lúng túng trong xác định, lựa chọn nội dung giám sát, phản biện xã hội; chất lượng một số cuộc giám sát, phản biện xã hội chưa cao; việc theo dõi, đôn đốc việc giải quyết kiến nghị sau giám sát, phản biện xã hội chưa được quan tâm, chú trọng.

(Xuâ​n Tuấn)