​Tại điều 33, Luật Thi đua, khen thưởng 2022 quy định: Huân chương để tặng cho tập thể có nhiều thành tích; tặng hoặc truy tặng cho cá nhân có công trạng, lập được thành tích hoặc có quá trình công hiến trong cơ quan, tổ chức, đơn vị.

Có 10 loại Huân chương bao gồm “Huân chương Sao vàng”, “Huân chương Hồ Chí Minh”; “Huân chương Độc lập” (hạng nhất, hạng nhì, hạng ba); “Huân chương Quân công” (hạng nhất, hạng nhì, hạng ba); “Huân chương Lao động” (hạng nhất, hạng nhì, hạng ba); “Huân chương Bảo vệ Tổ quốc” (hạng nhất, hạng nhì, hạng ba); “Huân chương Chiến công” (hạng nhất, hạng nhì, hạng ba); “Huân chương Đại đoàn kết dân tộc”; “Huân chương Dũng cảm”; “Huân chương Hữu nghị”. Trong đó, "Huân chương Sao vàng” là huân chương cao quý nhất của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

“Huân chương Sao vàng”, “Huân chương Hồ Chí Minh”

Luật cũ quy định “Huân chương Sao vàng” “Huân chương Hồ Chí Minh” để tặng cho tập thể một cách chung chung. Luật Thi đua, khen thưởng 2022 quy định rõ “tập thể” là bộ, ban, ngành, tỉnh, cơ quan thuộc Quốc hội; quân khu, quân đoàn, quân chủng, binh chủng, tổng cục và tương đương thuộc Bộ Quốc phòng, hệ lực lượng trong Công an nhân dân, tổng cục và tương đương thuộc Bộ, ban, ngành. Luật mới cũng quy định rõ tiêu chuẩn cụ thể đối với từng đối tượng.

Luật mới quy định thêm cá nhân được tặng “Huân chương Sao vàng” là nguyên thủ quốc gia nước ngoài (Điều 34); cá nhân được tặng “Huân chương Hồ Chí Minh” là người nước ngoài có công lao to lớn đối với nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (Điều 35).

Điểm mới của Luật đối với “Huân chương Hồ Chí Minh” là quy định rõ: “tập thể đã được tặng “Huân chương Hồ Chí Minh” và sau đó có liên tục từ 15 năm trở lên đến thời điểm đề nghị lập được nhiều thành tích xuất sắc; nội bộ đoàn kết; tổ chức đảng, đoàn thể trong sạch, vững mạnh thì được xét tặng “Huân chương Hồ Chí Minh” lần tiếp theo” (khoản 4, Điều 35). Như vậy, một tập thể có thể được tặng nhiều lần “Huân chương Hồ Chí Minh” nếu đáp ứng đủ tiêu chuẩn theo quy định.

Huân chương cao quý nhất của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam 

“Huân chương Độc lập” hạng Nhất, Nhì, Ba

Luật cũ quy định tập thể được tặng Huân chương Độc lập các hạng một cách chung chung, Luật mới Quy định Huân chương Độc lập chỉ tặng cho các tập thể Bộ, ban, ngành, tỉnh, cơ quan của Quốc hội nhân dịp kỷ niệm ngày thành lập năm tròn (năm có chữ số cuối cùng là 0); các tập thể thuộc và trực thuộc bộ, ban, ngành, tỉnh. (các Điều 36, Điều 37, Điều 38).

Bỏ tiêu chuẩn được tặng “cờ của đoàn thể trung ương” khi xét tặng Huân chương Độc lập các hạng đối với tập thể.

Luật mới bổ sung thêm quy định “Huân chương Độc lập” các hạng để tặng cho cá nhân, tập thể người Việt Nam định cư ở nước ngoài, cá nhân, tập thể người nước ngoài tôn trọng độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ, luật pháp, phong tục, tập quán tốt đẹp của Việt Nam và có thành tích đặc biệt xuất sắc đối với nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam được Bộ, ban, ngành, tỉnh công nhận và đề nghị.

Huân chương Quân công hạng Nhất, Nhì, Ba:

Huân chương Quân công hạng nhất, nhì, ba để tặng các nhân, tập thể thuộc lực lượng vũ trang nhân dân. Trong đó, quy định rõ tặng cho tập thể là Bộ Quốc phòng, Bộ Công an nhân dịp kỷ niệm ngày thành lập năm tròn; tặng cho các tập thể trong Quân đội nhân dân, Công an nhân dân đảm bảo các tiêu chuẩn theo quy định.

Huân chương Lao động hạng Nhất, Nhì, Ba:

“Huân chương Lao động” để tặng hoặc truy tặng cho cá nhân, tặng cho tập thể có thành tích xuất sắc trong lao động, sáng tạo, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Nếu như Luật cũ quy định Huân chương Lao động các hạng để tặng cho cá nhân đạt tiêu chuẩn: Đã được tặng “Huân chương Lao động” hạng thấp hơn (bằng khen của Thủ tướng Chính phủ đối với Huân chương Lao động hạng Ba) và 5 năm tiếp theo liên tục lập được thành tích xuất sắc có phạm vi ảnh hưởng và nêu gương trong toàn quốc hoặc có quá trình cống hiến lâu dài trong cơ quan, tổ chức, đoàn thể thì Luật mới căn cứ vào tiêu chuẩn về mức độ hoàn thành nhiệm vụ và danh hiệu “Chiến sỹ thi đua cấp tỉnh và cấp cơ sở” của mỗi cá nhân sau 05 năm được tặng thưởng Huân chương Lao động hạng thấp hơn (bằng khen của Thủ tướng Chính phủ đối với Huân chương Lao động hạng Ba).

Bên cạnh tiêu chuẩn nêu trên thì cá nhân lập được thành tích đặc biệt xuất sắc đột xuất trong lao động, công tác, sản xuất, kinh doanh, học tập và nghiên cứu khoa học hoặc lĩnh vực khác, có phạm vi ảnh hưởng và nêu gương trong toàn quốc; cá nhân có phát minh, sáng chế được ứng dụng mang lại hiệu quả cao, có phạm vi ảnh hưởng và nêu gương trong toàn quốc hoặc có công trình khoa học và công nghệ hoặc tác phẩm xuất sắc tiêu biểu cấp Nhà nước; cá nhân được giải thưởng cao của thế giới; cá nhân có có nhiều đóng góp lớn vào sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, bảo đảm an sinh xã hội, từ thiện nhân đạo, ứng dụng tiến bộ khoa học, kỹ thuật, cá nhân có quá trình cống hiến lâu dài trong cơ quan, tổ chức, đơn vị được xem xét tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Nhất, Nhì, Ba. Riêng “Huân chương Lao động hạng Ba” còn tặng cho cá nhân có thành tích xuất sắc, tiêu biểu được bình xét trong phong trào thi đua do bộ, ban, ngành, tỉnh phát động từ 05 năm trở lên.

Bỏ tiêu chuẩn được tặng “cờ của đoàn thể trung ương” khi xét tặng Huân chương Lao động các hạng đối với tập thể.

Ban Quản lý Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh đón nhận Huân chương Lao động Hạng Nhì. Ảnh nguồn: internet

Ngoài ra, Luật còn mở rộng thêm tiêu chuẩn “đạt được danh hiệu Tập thể lao động xuất sắc” đối với tập thể khi đề nghị xét tặng Huân chương Lao động; mở rộng đối tượng được xét tặng Huân chương Lao động các hạng là công nhân, nông dân, người trực tiếp lao động, sản xuất, công tác, doanh nhân, trí thức, nhà khoa học; các doanh nghiệp, tổ chức kinh tế khác, tập thể người nước ngoài, tập thể người Việt Nam định cư ở nước ngoài và quy định cụ thể tiêu chuẩn xét Huân chương cho từng đối tượng…

(Còn nữa)