​Thời gian qua, Ban Bí thư Trung ương Đảng, Ban Thường vụ Tỉnh uỷ Đồng Nai đã quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo việc ban hành nhiều văn bản quy định quyền, trách nhiệm của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội trong hoạt động giám sát, phản biện xã hội. Trên cơ sở đó, các cơ quan nhà nước cũng đã thể chế các quy định của Đảng thành các quy định của pháp luật. Do vậy, có thể khẳng định cơ sở chính trị, pháp lý về hoạt động giám sát, phản biện xã hội ngày càng được hoàn thiện; nhận thức của các cấp uỷ, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội và Nhân dân về giám sát, phản biện xã hội từng bước được nâng cao.

Thực tiễn hoạt động của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội luôn chú trọng đổi mới nội dung, phương thức hoạt động, tăng cường hoạt động giám sát, phản biện xã hội, tập trung vào những vấn đề quan trọng, liên quan trực tiếp đến quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của Nhân dân và dư luận xã hội quan tâm, bức xúc; khơi dậy được động lực trong Nhân dân, phát huy quyền làm chủ, tăng cường sự đồng thuận của Nhân dân trong xây dựng, phát triển đất nước, xây dựng Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh, góp phần bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của đoàn viên, hội viên và Nhân dân, củng cố niềm tin của Nhân dân đối với Đảng, chính quyền.

Năm 2023, MTTQ các cấp đã giám sát khá toàn diện các nội dung về công tác lập pháp, thi hành án, thực hiện các chương trình phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh, việc tiếp công dân, giải quyết khiếu nại tố cáo, cải cách hành chính, phòng chống tham nhũng, lãng phí, giám sát cán bộ, đảng viên, đại biểu dân cử, thực hiện dân chủ ở cơ sở... với hình thức giám sát khá phong phú với 278 cuộc trong đó, tỉnh 16 cuộc, huyện 68 cuộc, xã 194 cuộc. Qua giám sát, Ban Thường trực Uỷ ban MTTQ Việt Nam các cấp đã ban hành các thông báo kết luận giám sát, qua đó có những kiến nghị chấn chỉnh, khắc phục những khó khăn, hạn chế của các đơn vị, địa phương có liên quan; đồng thời kiến nghị các giải pháp thực hiện trong thời gian tới.

Phó chủ tịch Uỷ ban MTTQ Việt Nam tỉnh Lưu Thị Hà chủ trì Hội nghị phản biện xã hội

Hoạt động phản biện xã hội ngày càng hiệu quả và chất lượng. Trong năm 2023 Uỷ ban MTTQ tỉnh đã tổ chức phản biện xã hội đối với 08 dự thảo Nghị quyết trình các kỳ họp Hội đồng nhân dân tỉnh khoá X năm 2023 gồm: dự thảo Nghị quyết về danh mục các dự án cần thu hồi đất; dự thảo Nghị quyết về danh mục các dự án có sử dụng đất trồng lúa; dự thảo Nghị quyết quy định chức danh, chế độ, chính sách đối với người hoạt động không chuyên trách, người trực tiếp tham gia hoạt động và mức khoán kinh phí hỗ trợ hoạt động đối với các tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội ở cấp xã, ấp, khu phố trên địa bàn tỉnh; dự thảo Nghị quyết đặt tên, đổi tên đường và công trình công cộng trên địa bàn thành phố Long Khánh (giai đoạn 2); thị trấn Dầu Giây, huyện Thống Nhất và thị trấn Long Giao, huyện Cẩm Mỹ; dự thảo Nghị quyết quy hoạch tỉnh Đồng Nai thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến 2050; dự thảo Tờ trình, Nghị quyết hệ số điều chỉnh giá đất năm 2024 trên địa bàn tỉnh Đồng Nai. Qua phản biện xã hội, Ban Thường trực Uỷ ban MTTQ Việt Nam tỉnh đã có 157 ý kiến, kiến nghị và phản biện đối với các dự thảo Nghị quyết. Trên cơ sở các ý kiến phản biện của Ban Thường trực Uỷ ban MTTQ Việt Nam tỉnh, các cơ quan chủ trì soạn thảo đã bổ sung những ý kiến phản biện phù hợp vào dự thảo Nghị quyết, còn những nội dung khác đều có báo cáo tiếp thu, giải trình theo quy định.

Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam cấp huyện và xã đã tổ chức phản biện xã hội đối với 125 dự thảo Nghị quyết của Ban Chấp hành Đảng bộ cấp huyện, cấp xã về phát triển kinh tế - xã hội, an ninh - quốc phòng của địa phương năm 2023” và các dự thảo Nghị quyết trình các kỳ họp Hội đồng nhân dân cấp huyện, cấp xã năm 2023.

Có thể nói 10 năm qua, thực hiện Quyết định số 217 của Bộ Chính trị ban hành Quy chế giám sát và phản biện xã hội của MTTQ Việt Nam và các tổ chức đoàn thể, công tác giám sát, phản biện xã hội đã đạt được nhiều kết quả quan trọng như nhận thức của các cấp ủy, chính quyền và nhân dân về giám sát, phản biện xã hội được nâng lên. Cơ sở chính trị, pháp lý của công tác giám sát, phản biện xã hội được củng cố, hoàn thiện.

Nội dung, phương thức thực hiện ngày càng thực chất, tập trung vào những vấn đề quan trọng, liên quan trực tiếp đến quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân và dư luận xã hội quan tâm, bức xúc, góp phần tăng cường quyền làm chủ, sự đồng thuận của nhân dân trong xây dựng, phát triển đất nước, xây dựng Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh, củng cố niềm tin của nhân dân đối với Đảng.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được thì chất lượng, hiệu quả công tác giám sát, phản biện xã hội thời gian qua có lúc, có nơi chưa đáp ứng được yêu cầu, chưa phát huy mạnh mẽ vai trò, sự tham gia của các thành viên Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và Nhân dân. Việc quán triệt, phổ biến, tổ chức thực hiện các chủ trương của Đảng, pháp luật của Nhà nước về giám sát, phản biện xã hội chưa được coi trọng đúng mức.

Việc xây dựng, triển khai các chương trình, kế hoạch giám sát, phản biện xã hội có lúc, có nơi chưa chủ động, kịp thời, thiếu trọng tâm, trọng điểm; các ý kiến, kiến nghị sau giám sát, phản biện xã hội chưa sâu, tính thuyết phục chưa cao; việc theo dõi, đôn đốc giải quyết kiến nghị chưa quyết liệt. Một số cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền trả lời, giải quyết các ý kiến, kiến nghị sau giám sát, phản biện xã hội chưa thực hiện nghiêm túc, kịp thời.

Nguyên nhân của hạn chế nêu trên chủ yếu là do Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên phối hợp chưa chặt chẽ trong xác định nội dung, hoạt động giám sát, phản biện hàng năm từ sớm, từ xa; quy định pháp luật về giám sát, phản biện xã hội còn chưa tương xứng và phù hợp với yêu cầu và thực tiễn; việc phối hợp với các cơ quan nhà nước cùng cấp trong giám sát, phản biện chưa chặt chẽ, nhất là trong việc thực hiện các kiến nghị sau giám sát, phản biện xã hội và cơ chế theo dõi, phản hồi, chế tài xử lý việc không thực hiện kiến nghị; cán bộ làm công tác Mặt trận nhiều nơi chưa thể hiện được bản lĩnh, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm; đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức làm công tác Mặt trận ở nhiều nơi còn hạn chế về kiến thức chuyên môn, nguồn lực dành cho công tác giám sát, phản biện còn hạn chế…

Để nâng cao chất lượng, hiệu quả giám sát, phản biện xã hội trong thời gian tới và thực hiện hiệu quả Chỉ thị số 22-CT/TUngày 12/01/2023 của Ban Thường vụ Tỉnh uỷ  về phát huy vai trò, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị xã hội các cấp tiếp tục thực hiện tốt một số nhiệm vụ trọng tâm như sau:

- Phát huy những kết quả đạt được, trong thời gian tới cấp ủy, chính quyền cần tiếp tục quán triệt, quan tâm chỉ đạo MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội trong công tác giám sát, phản biện xã hội. Cụ thể hóa trách nhiệm của chính quyền trong công tác phối hợp, tạo điều kiện và tiếp thu góp ý của Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể chính trị - xã hội và Nhân dân tham gia giám sát, phản biện; góp ý xây dựng chính quyền. Phối hợp tổ chức tốt việc đối thoại trực tiếp theo định kỳ giữa người đứng đầu cấp uỷ, chính quyền các cấp với Nhân dân, qua đó giải quyết kịp thời, có hiệu quả những vấn đề bức xúc, nổi cộm Nhân dân quan tâm.

- Tăng cường các hoạt động giám sát, phản biện việc thực hiện các chủ trương, Nghị quyết của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước liên quan đến quyền và lợi ích chính đáng, hợp pháp của Nhân dân; đặc biệt đối với lĩnh vực đất đai, quy hoạch, đền bù giải tỏa mặt bằng xây dựng các công trình, dự án, các vấn đề liên quan đến quyền dân chủ của nhân dân theo Chỉ thị số 22-CT/TU ngày 12/01/2023 của Ban Thường vụ Tỉnh uỷ về phát huy vai trò, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội trên địa bàn tỉnh; thực hiện tốt nhiệm vụ giám sát, vận động Nhân dân tham gia giám sát việc tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, lối sống của người đứng đầu, cán bộ chủ chốt và cán bộ, đảng viên theo Quy định số 12-QĐ/TU ngày 24/4/2018 của Ban Thường vụ Tỉnh uỷ.

- Tăng cường phối hợp với các cơ quan nhà nước triển khai các nhiệm vụ giám sát, phản biện xã hội. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể chính trị - xã hội tăng cường phối hợp với các cơ quan nhà nước thực hiện tốt công tác giám sát, phản biện xã hội, nhằm phát huy sức mạnh của cả hệ thống chính trị và Nhân dân đối với hoạt động giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội; tăng cường quan hệ phối hợp với các cơ quan, tổ chức trong hoạt động giám sát, phản biện, nhất là các cơ quan chủ trì soạn thảo, cơ quan có thẩm quyền ban hành văn bản trong hoạt động giám sát, phản biện.

- Kiện toàn tổ chức bộ máy, nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ, công chức làm công tác giám sát, phản biện xã hội; kịp thời bồi dưỡng, tập huấn về quy trình, kỹ năng, phương pháp giám sát, phản biện xã hội cho đội ngũ cán bộ Mặt trận và các đoàn thể các cấp. Có chế độ đãi ngộ thu hút cán bộ có năng lực, trình độ, phẩm chất, đạo đức về làm công tác giám sát, phản biện xã hội.

 - Tăng cường các hoạt động kiểm tra, khảo sát công tác giám sát, phản biện xã hội; kịp thời phát hiện các cách làm hay, hiệu quả trong công tác giám sát, phản biện xã hội để phổ biến, nhân rộng, lan tỏa, tạo sự thống nhất, đồng bộ trong giám sát, phản biện xã hội; kịp thời biểu dương, khen thưởng những tập thể, cá nhân có thành tích xuất sắc trong công tác giám sát, phản biện xã hội. Đặc biệt quan tâm đảm bảo nguồn lực kinh phí, nhân lực cho hoạt động giám sát, phản biện xã hội.

 (Xuân Tuấn)