Là địa phương tập trung đông đồng bào dân tộc Tày, Nùng từ các tỉnh miền núi phía Bắc vào sinh sống và xây dựng kinh tế mới, xã Sông Ray, huyện Cẩm Mỹ có nhiều nét văn hóa đặc trưng của cộng đồng các dân tộc thiểu số. Thời gian qua, địa phương đã có nhiều biện pháp nhằm phát triển, giữ gìn bản sắc truyền thống của đồng bào dân tộc ở vùng đất mới.
Để duy trì vốn văn hóa đặc trưng của dân tộc, Câu lạc bộ Hát then xã Sông Ray đã được hình thành. Ban đầu chỉ có ít thành viên nhưng hiện tại Câu lạc bộ đã có hơn 30 người tham gia. Mặc dù độ tuổi, công việc khác nhau nhưng định kỳ mỗi tháng họ đều sinh hoạt Câu lạc bộ; nhằm duy trì hoạt động và thu hút các thành viên mới tham gia, Câu lạc bộ thường xuyên biểu diễn khi ấp, xã có những sự kiện đặc biệt, các dịp lễ, Tết và tham gia giao lưu với các Câu lạc bộ khác trong và ngoài địa phương.
Câu lạc bộ Hát then của người Tày, Nùng ở xã Sông Ray, huyện Cẩm Mỹ
Theo Chủ nhiệm Câu lạc bộ Vi Thị Bích cho biết, thời điểm mới vào Sông Ray lập nghiệp, nhà nào cũng lo làm kinh tế nên chưa nghĩ đến chuyện hát then. Sau này kinh tế, con cái ổn định, cùng với phong trào văn hóa - văn nghệ trong xây dựng nông thôn mới được quan tâm đẩy mạnh. bà cho rằng, việc thành lập Câu lạc bộ và duy trì sinh hoạt hát then không chỉ giữ gìn nét đẹp văn hóa của người Tày, Nùng mà còn làm phong phú đời sống tinh thần cho người dân trên địa bàn xã, bằng chứng là các buổi luyện tập, biểu diễn của Câu lạc bộ đã thu hút đông người dân đến xem, số lượng thành viên tham gia ngày càng nhiều. Do vậy, Câu lạc bộ mong muốn các cấp chính quyền tiếp tục quan tâm, hỗ trợ để hát then ngày một phát triển.
Chị Vi Thị Sự, thành viên Câu lạc bộ hát Then xã Sông Ray tâm sự, chị là người dân tộc Tày nhưng được sinh ra và lớn lên ở vùng đất nơi cha mẹ đi xây dựng kinh tế mới nên bản thân chị không biết tiếng Tày. Do đó, chị Sự rất muốn được tham gia Câu lạc bộ để được học tiếng Tày, biết hát Then để hiểu hơn và lưu giữ nét văn hóa đặc trưng của đồng bào dân tộc mình. Ông Vi Văn Thứ, thành viên của Câu lạc bộ Hát then xã Sông Ray chia sẻ, 2 đạo cụ không thể thiếu trong hát then là đàn tính và xóc nhạc. Mỗi nhạc cụ đều có câu chuyện, ý nghĩa riêng thể hiện mối quan hệ thiên nhiên, con người và vũ trụ. như đàn tính có phần cán thường làm bằng thân cây dâu rừng, vừa nhẹ vừa mang ý nghĩa xua đuổi tà ma. Xóc nhạc là những chiếc chuông lớn, nhỏ được làm từ chất liệu đồng thể hiện sự ấm no, sung túc của mỗi gia đình. Về âm thanh của các nhạc cụ, âm trầm là sự mất mát, là nỗi buồn, còn âm bổng và to thể hiện niềm vui, niềm hạnh phúc.
Theo các thành viên tham gia Câu lạc bộ hát Then, Câu lạc bộ hoạt động không chỉ góp phần phát huy, gìn giữ các trị văn hóa của người Tày, Nùng mà còn làm phong phú đời sống tinh thần, tạo sự đa dạng và thúc đẩy phong trào văn hóa văn nghệ ở địa phương. Ngoài ra, Câu lạc bộ hát Then ra đời cũng góp phần loại bỏ những hủ tục lạc hậu của đồng bào dân tộc, tăng cường tinh thần đoàn kết cộng đồng.
Bà Bùi Thị Liên, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Sông Ray, huyện Cẩm Mỹ cho biết, với đặc thù là địa phương có đông đồng bào dân tộc thiểu số về sinh sống và xây dựng kinh tế, nên thời gian qua, địa phương đã rất quan tâm và thực hiện đầy đủ các chính sách đối với đồng bào dân tộc thiểu số. Để phát triển các Câu lạc bộ hát Then, xã đã đầu tư đàn, nhạc và hỗ trợ một phần kinh phí cho bà con hoạt động. Ngoài ra, địa phương cũng thường xuyên phát động các phong trào trong đó có phong trào văn hóa văn nghệ, đây chính là một trong tiêu chí trong thực hiện chương trình xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu, khu dân cư kiểu mẫu. Từ đó, thu hút đông đảo đồng bào dân tộc tham gia đóng góp và phát triển hoạt động cho các Câu lạc bộ hát Then tại địa phương.
Nguyễn Nga