​

Công tác giám sát, phản biện xã hội; tham gia góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền là một trong những nhiệm vụ trọng tâm, thường xuyên của hệ thống Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội các cấp nhằm xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền trong sạch, vững mạnh. Nhiệm vụ này được khẳng định trong Hiến pháp, Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam năm 2015, đặc biệt được quy định cụ thể tại Quyết định số 217 và 218-QĐ/TW ngày 12/12/2013 của Bộ Chính trị (khóa XI) quy định “Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các đoàn thể chính trị - xã hội và nhân dân tham gia góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền”.

Ngay sau khi Quyết định 217, 218 -QĐ/TW được ban hành, Ban Thường trực Ủy ban MTTQ tỉnh phối hợp với Ban Dân vận Tỉnh uỷ, tham mưu với Ban Thường vụ Tỉnh uỷ tổ chức Hội nghị phổ biến, quán triệt, triển khai thực hiện Quy chế, Quy định sâu rộng đến cán bộ chủ chốt của cấp ủy, chính quyền, các sở, ban, ngành, MTTQ, các đoàn thể chính trị - xã hội cấp tỉnh và lãnh đạo chủ chốt các cấp; đồng thời tuyên truyền đông đảo cán bộ, hội viên, đoàn viên và các tầng lớp nhân dân về vai trò, trách nhiệm của MTTQ và các đoàn thể chính trị - xã hội trong việc thực hiện giám sát và phản biện xã hội; tham gia góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền. Quan tâm tổ chức tập huấn, biên soạn tài liệu, hướng dẫn chi tiết cách thức triển khai, tổ chức thực hiện công tác giám sát, phản biện, góp ý đến cán bộ MTTQ các cấp.

Để thực hiện có hiệu quả Quy chế, Quy định, Ủy ban MTTQ tỉnh phối hợp Ban Dân vận Tỉnh ủy tham mưu Ban Thường vụ Tỉnh ủy ban hành 03 quy chế, quy định cụ thể hóa gồm: Quyết định số 801-QĐ/TU ngày 14/10/2014 ban hành Quy định thực hiện Quy chế giám sát và phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các đoàn thể chính trị - xã hội trên địa bàn tỉnh Đồng Nai, Quyết định số 729-QĐ/TU ngày 12/9/2014 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy ban hành Quy định trách nhiệm của cấp ủy, tổ chức đảng, chính quyền tiếp thu góp ý của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các đoàn thể chính trị - xã hội và nhân dân tham gia góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền và Quyết định số 728-QĐ/TU ngày 12/9/2014 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về việc ban hành “Quy chế đối thoại trực tiếp giữa người đứng đầu cấp ủy Đảng, người đứng đầu chính quyền ở địa phương các cấp trong tỉnh với nhân dân”. Xác định rõ vị trí, vai trò của mình, trong quá trình hoạt động, Ủy ban MTTQ Việt Nam các cấp trên địa bàn tỉnh phát huy tốt vai trò là “cầu nối” giữa cấp ủy Đảng, chính quyền với Nhân dân; đổi mới, nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền, vận động, tập hợp các tầng lớp nhân dân để phát huy sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân; bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân. Điều đó thể hiện qua việc MTTQ các cấp đã phối hợp với các tổ chức thành viên góp ý thường xuyên, định kỳ và đột xuất bằng nhiều hình thức khác nhau với hàng trăm ý kiến đối với các cấp ủy đảng, chính quyền về những vấn đề liên quan trực tiếp đến quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của Nhân dân. Công tác phối hợp giữa mặt trận với HĐND, UBND và các đơn vị liên quan trong các hoạt động ngày càng chặt chẽ, hiệu quả. Để thực hiện tốt công tác góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền, Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận các cấp thường xuyên nắm bắt tình hình Nhân dân, tiếp nhận ý kiến, kiến nghị của đoàn viên, hội viên và Nhân dân thông qua các Hội nghị tiếp xúc cử tri của đại biểu Quốc hội, đại biểu HĐND các cấp, đặc biệt, đối thoại trực tiếp với nhân dân, chú trọng công tác tiếp công dân, phối hợp tham gia giải quyết khiếu nại, tố cáo; kết hợp tuyên truyền, phổ biến pháp luật tới người dân; phát huy hiệu quả hoạt động của Ban thanh tra nhân dân, Ban giám sát đầu tư cộng đồng trong xây dựng nông thôn mới; MTTQ các cấp phối hợp với các tổ chức thành viên có rất nhiều hoạt động chăm lo, hỗ trợ, giúp đỡ những cá nhân, gia đình có hoàn cảnh khó khăn, góp phần thực hiện tốt chính sách an sinh xã hội. Đồng thời, qua các kỳ tiếp xúc cử tri và qua nhiều kênh thông tin, Mặt trận các cấp trên địa bàn tỉnh đã kịp thời tổng hợp ý kiến, kiến nghị của cử tri và nhân dân, kiến nghị đến các cơ quan chức năng giải quyết kịp thời, tạo sự đồng thuận của cử tri và nhân dân, hạn chế việc khiếu nại kéo dài, gây bức xúc, kịp thời bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân.

 Kết quả nổi bật nhất thể hiện ở hoạt động Mặt trận các cấp tập trung góp ý dự thảo Báo cáo Chính trị Đại hội của các cấp ủy Đảng và góp ý dự thảo văn kiện Đại hội XIII. Hoạt động này được tổ chức thực hiện từ tỉnh đến cơ sở, qua đó tập hợp được hàng trăm lượi ý kiến tâm huyết của người dân, của cán bộ, đảng viên, trí thức, nhà khoa học, nhà quản lý, doanh nhân... góp ý vào văn kiện của Đảng trước kỳ Đại hội; Góp ý thông qua tổ chức đối thoại trực tiếp giữa người đứng đầu cấp ủy, chính quyền địa phương với nhân dân do Mặt trận các cấp phối hợp tổ chức đã góp phần, giải quyết được những vấn đề bức xúc, phức tạp ở cơ sở, góp phần đem lại sự đồng thuận trong nhân dân…

Một trong những nhiệm vụ trọng tâm của MTTQ các cấp trong tham gia xây dựng Đảng, chính quyền là phối hợp thực hiện cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu HĐND các cấp. Với trách nhiệm tổ chức hiệp thương lựa chọn, giới thiệu người ứng cử; tham gia giám sát việc bầu cử theo luật định, Ban Thường trực UBMTTQ Việt Nam tỉnh ban hành nhiều văn bản các loại để chỉ đạo, hướng dẫn MTTQ Việt Nam các cấp triển khai, thực hiện công tác bầu cử; phối hợp thành lập các tổ chức phụ trách bầu cử theo quy định; tổ chức thực hiện đảm bảo thời gian, đúng quy trình các bước hiệp thương, giới thiệu người ứng cử theo không xảy ra khiếu nại, tố cáo quá trình trình hiệp thương. Các cuộc hội nghị cử tri nơi công tác, nơi làm việc, nơi cư trú và gặp gỡ với những người ứng cử được phối hợp chuẩn bị chặt chẽ, đảm bảo quy trình, nội dung, chất lượng. Hoạt động kiểm tra, giám sát về bầu cử được phối hợp thực hiện thường xuyên. Trong suốt quá trình chuẩn bị và diễn ra cuộc bầu cử không xảy ra trường hợp khiếu nại, tố cáo liên quan đến người ứng cử cũng như kết quả cuộc bầu cử, góp phần làm cho cuộc bầu cử thành công tốt đẹp.

 Hoạt động giám sát và phản biện xã hội của MTTQ các cấp không ngừng nâng cao chất lượng, hiệu quả. Thực hiện Quyết định số 217-QĐ/TW và Quyết định số 218-QĐ/TW của Bộ Chính trị (khóa XI), công tác giám sát, phản biện xã hội và góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền của Mặt trận các cấp đã từng bước đi vào nề nếp và đạt được nhiều kết quả tích cực. Nội dung giám sát gắn với các nhiệm vụ chính trị của địa phương, liên quan trực tiếp đến quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của đoàn viên, hội viên và các tầng lớp nhân dân. Dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp uỷ, sự phối hợp với Thường trực HĐND, UBND và các đoàn thể chính trị xã hội trên địa bàn tỉnh. Trong thời gian qua Ban Thường trực Uỷ ban MTTQ Việt Nam các cấp trên địa bàn tỉnh đã tổ chức giám sát được 1.489 cuộc trong đó, Ban Thường trực Uỷ ban MTTQ Việt Nam tỉnh đã tổ chức được 52 cuộc. Trong đó có nhiều nội dung quan trọng như giám sát tình hình thực hiện cơ chế một cửa, một cửa liên thông trong cải cách thủ tục hành chính; việc thực hiện xây dựng nông thôn mới, nông thôn mới nâng cao; việc thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững; về thu hồi, bồi thường, giải tỏa tái định cư khi nhà nước thu hồi đất. Ủy ban MTTQ cấp xã phát huy vai trò của các Ban Thanh tra nhân dân, Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng trong giám sát việc thực hiện quy chế dân chủ ở xã, phường, thị trấn; việc triển khai các chương trình, dự án đầu tư xây dựng cơ bản, nhất là trong xây dựng nông thôn mới. Qua đó, góp phần nâng cao hiệu quả thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở, tăng cường đồng thuận xã hội.

Về hoạt động phản biện xã hội, Ban Thường trực Uỷ ban MTTQ Việt Nam các cấp đã tổ chức phản biện được 215 dự thảo Nghị quyết của cấp uỷ đảng và Hội đồng nhân dân các cấp trong đó, Ban Thường trực Uỷ ban MTTQ Việt Nam tỉnh tổ chức phản biện được 29 dự thảo Nghị quyết trình các kỳ họp Hội đồng nhân dân tỉnh. Trong đó nổi bật một số dự thảo Nghị quyết như: Dự thảo Nghị quyết về việc quy định chế độ chính sách đối với những người hoạt động không chuyên trách cấp xã, ấp (khu phố); dự thảo Nghị quyết quy định chế độ phụ cấp đối với Trưởng các đoàn thể ở ấp (khu phố) và hỗ trợ kinh phí hoạt động cho Tổ nhân dân, Tổ dân phố trên địa bàn tỉnh Đồng Nai; Dự thảo Nghị quyết về việc thông qua Quy định giá các loại đất tỉnh Đồng Nai 05 năm, giai đoạn 2020 - 2024; dự thảo Nghị quyết về việc bổ sung danh mục các dự án cần thu hồi đất, dự án có sử dụng đất trồng lúa…Qua giám sát và phản biện xã hội đã có những kiến nghị, đề xuất cụ thể đối với các cơ quan được giám sát và phản biện xã hội, các kiến nghị đều được UBND tỉnh và các cơ quan ghi nhận, tiếp thu, giải trình và có văn bản chỉ đạo để tổ chức triển khai thực hiện các kiến nghị của Ban Thường trực Uỷ ban MTTQ Việt Nam tỉnh. Đến thời điểm này, có thể nhận thấy hoạt động giám sát, phản biện xã hội của MTTQ các cấp đã trở thành một hoạt động thường xuyên, trọng tâm và có tác động thực tế, mang tính đột phá để thực hiện nhiệm vụ tham gia xây dựng Đảng, chính quyền góp phần vào việc đổi mới nội dung, phương thức hoạt động của Mặt trận Tổ quốc.

Hoạt động hòa giải ở cơ sở được triển khai có hiệu quả thông qua công tác hòa giải đã tuyên truyền, phổ biến sâu rộng chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước tới các tầng lớp Nhân dân, qua đó đã góp phần nâng cao ý thức chấp hành pháp luật trong cộng đồng dân cư, giữ gìn mối quan hệ tốt đẹp trong gia đình, đoàn kết nội bộ Nhân dân, làm giảm các hành vi vi phạm pháp luật; Công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí được Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp đẩy mạnh, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp phối hợp với các tổ chức thành viên tuyên truyền sâu rộng trong các tầng lớp nhân dân các chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước về phòng chống tham nhũng, tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động nhân dân tham gia giám sát cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức; theo dõi, phát hiện và tố giác các hành vi tham nhũng, lãng phí, nhũng nhiễu của cán bộ, công chức, viên chức gắn với thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XII). Bên cạnh đó, Mặt trận các cấp phối hợp với chính quyền tích cực tuyên truyền, vận động nhân dân tham gia thực hiện nội dung “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, giám sát” theo quy định của Pháp lệnh thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn...

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được, công tác tham gia góp ý xây dựng Đảng, chính quyền của MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội trên thực tế nhìn chung vẫn chưa thực sự bài bản, công tác phối hợp chưa đồng bộ, nhiều đề xuất, kiến nghị của MTTQ và các đoàn thể chính trị - xã hội trong quá trình giám sát phản biện xã hội và tham gia góp ý ở không ít nơi còn chưa được chính quyền các cấp quan tâm xem xét, giải quyết và phản hồi một cách thỏa đáng. Việc góp ý về công tác lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, tổ chức đảng, chính quyền và góp ý với cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức, nhất là người đứng đầu cấp ủy, tổ chức đảng, chính quyền còn hạn chế. Còn biểu hiện nể nang, né tránh, ngại va chạm, việc nêu chính kiến của Ủy ban MTTQ các cấp đối với các cơ quan, tổ chức, cá nhận chịu sự giám sát, phản biện xã hội; nội dung giám sát, phản biện xã hội rộng, yêu cầu cao trong khi năng lực, trình độ và điều kiện của Ủy ban MTTQ Việt Nam còn hạn chế nhất là cơ sở.

Một số bài học kinh nghiệm trong hoạt động giám sát, phản biện xã hội; góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền:

 Một là, đảm bảo sự lãnh đạo của Đảng, sự phối hợp của chính quyền, các tổ chức thành viên. Quan tâm các biện pháp nâng cao chất lượng cán bộ MTTQ đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ giám sát, phản biện, tham gia góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền.

Hai là, trong xây dựng kế hoạch hàng năm, cần lựa chọn những nội dung giám sát theo các lĩnh vực mà nhân dân và xã hội đang quan tâm, phù hợp với thực tiễn của địa phương; phản biện tập trung vào những chủ trương, chính sách, pháp luật có liên quan đến quyền, lợi ích và nghĩa vụ chính đáng của các tầng lớp nhân dân; tham gia góp ý những chính sách cụ thể liên quan trực tiếp đến các tầng lớp nhân dân, các dân tộc, các tôn giáo…

Ba là, Bám sát hướng dẫn và các quy định, quy chế để triển khai, thực hiện đúng quy trình, đồng thời vận dụng linh hoạt cách làm phù hợp với điều kiện thực tiễn của từng địa phương và nội dung lĩnh vực giám sát, phản biện, góp ý. Các ý kiến kiến nghị phải được chắt lọc, giải pháp đưa ra phải đảm bảo hiệu quả, tính khả thi, đồng thời phải theo dõi, giám sát việc tiếp thu, thực hiện kiến nghị của cấp ủy, chính quyền các cấp, các ngành, các đơn vị sau giám sát, phản biện, góp ý.

Tiếp tục thực hiện Kết luận số 62-KL/TW ngày 8-12-2009 của Bộ Chính trị "Về tiếp tục đổi mới nội dung, phương thức hoạt động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể chính trị- xã hội". Yêu cầu của nhiệm vụ mới đòi hỏi phải nâng tầm hoạt động của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị- xã hội. Do đó, nhiệm vụ tham gia xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền trong thời gian tới tiếp tục quan tâm thực hiện một số nội dung sau:

Một là: Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể chính trị - xã hội đổi mới nội dung, phương thức hoạt động; đẩy mạnh công tác tuyên truyền vận động nhân dân theo các chương trình, đề án đã được phê duyệt, ban hành. Hướng về cơ sở, khu dân cư, thông qua hoạt động xây dựng mô hình giúp dân phát triển kinh tế, xây dựng đời sống văn hóa. Chú trọng các biện pháp tuyên truyền miệng, trực tiếp đến từng khu dân cư, từng hộ dân, đến đối tượng chức sắc tôn giáo, người có uy tín, tiêu biểu, để đoàn kết nhân dân. Vận động nhân dân thực hiện quyền, nghĩa vụ công dân, chấp hành tốt pháp luật, bảo đảm an ninh trật tự, xây dựng hệ thống chính trị vững mạnh, tham gia xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh.

Hai là: Nâng cao năng lực, trách nhiệm của MTTQ, các tổ chức chính trị - xã hội, hướng mạnh hoạt động về cơ sở. Nắm sát tình hình nhân dân, kịp thời phản ánh với cấp uỷ, chính quyền, đề xuất biện pháp giải quyết, nâng cao chất lượng tiếp xúc cử tri. Đặc biệt, nỗ lực hơn nữa trong phối hợp tổ chức hội nghị đối thoại giữa người đứng đầu cấp ủy đảng, chính quyền với nhân dân; góp ý vào việc lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy đảng, chính quyền trong việc thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng nông thôn mới nâng cao, quản lý đô thị, môi trường, vệ sinh an toàn thực phẩm, những vấn đề “nóng” mà nhân dân địa phương quan tâm; góp ý cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức trong việc thực hiện nhiệm vụ chính trị được giao, thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và nhiệm vụ của địa phương gắn với việc thực hiện Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 khóa khóa XII.

Ba là: Tăng cường các hoạt động giám sát, phản biện việc thực hiện các chủ trương, nghị quyết của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước liên quan đến quyền và lợi ích chính đáng, hợp pháp của nhân dân; đặc biệt đối với lĩnh vực đất đai, quy hoạch, đền bù giải tỏa mặt bằng xây dựng các công trình, dự án, các vấn đề liên quan đến quyền dân chủ của nhân dân; thực hiện tốt nhiệm vụ giám sát, vận động Nhân dân tham gia giám sát việc tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, lối sống của người đứng đầu, cán bộ chủ chốt và cán bộ, đảng viên; triển khai thực hiện có hiệu quả cuộc vận động “Toàn dân tham gia phòng, chống tham nhũng” do Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam phát động, góp phần xây dựng Đảng, chính quyền trọng sạch, vững mạnh.

Bốn là: Quan tâm tổ chức giám sát, góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền thông qua việc nắm bắt tình hình các tầng lớp nhân dân, qua đó lựa chọn một số vụ việc phức tạp, bức xúc, giải quyết kéo dài để nghiên cứu, giám sát và kiến nghị chính quyền các cấp quan tâm giải quyết; đồng thời giám sát việc giải quyết của các cơ quan có thẩm quyền đối với các vụ việc mà MTTQ đã kiến nghị, qua đó góp phần xây dựng chính quyền, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân.

Năm là: tích cực đề xuất với cấp ủy các cấp trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo công tác Mặt trận, nhất là việc bố trí, xây dựng đội ngũ cán bộ Mặt trận; chú trọng bồi dưỡng, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ Mặt trận các cấp trên địa bàn tỉnhcó phẩm chất, bản lĩnh chính trị và trình độ, năng lực đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ ngày càng cao của công tác Mặt trận, nhất là yêu cầu trong công tác giám sát, phản biện xã hội, tham gia xây dựng Đảng, chính quyền.

(Xuân Tuấn)