​Ông Nguyễn Đăng Trương, Cục Trưởng Cục đấu thầu, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết, Dự án Luật đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP) được xây dựng theo quan điểm thể chế hóa các quan điểm, chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước về hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa nói chung và cơ chế huy động các nguồn lực cho phát triển kết cấu hạ tầng nói riêng. Dự thảo Luật được bố cục thành 11 chương với 102 điều, trên cơ sở kế thừa Nghị định số 63/2018/NĐ-CP về đầu tư theo hình thức PPP, đồng thời bổ sung một số chính sách mới về mối quan hệ của Luật PPP và một số luật cơ bản có liên quan để bảo đảm tính chỉnh thể của hệ thống pháp luật; Hội đồng thẩm định dự án PPP; trình tự thực hiện dự án PPP; …

Trong đó, điều 101 của Luật PPP quy định về giám sát của cộng đồng dân cư trên địa bàn thực hiện dự án, theo đó, các dự án PPP chịu sự giám sát của cộng đồng trên địa bàn thực hiện dự án. MTTQ Việt Nam các cấp sẽ chủ trì, phối hợp với các tổ chức thành viên và các cơ quan liên quan tổ chức thực hiện giám sát của cộng đồng và phản biện xã hội. Nội dung giám sát tập trung vào việc: chấp hành các quy định của pháp luật về đầu tư, xây dựng, đất đai, xử lý chất thải và bảo vệ môi trường; công tác đền bù, giải phóng mặt bằng và phương án tái định canh, định cư bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của người dân có đất bị thu hồi; giám sát việc thực hiện công khai, minh bạch trong đầu tư;…

Hiện nay, theo kết quả khảo sát và báo cáo của MTTQ Việt Nam tại 62/62 tỉnh, thành phố, hiện nay trên cả nước có 12.946 Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng (GSĐTCCĐ) trên tổng số 11.159 xã, phường, thị trấn với tổng số thành viên Ban GSĐTCCĐ là 92.285 người. Tổng số cuộc GSĐTCCĐ được thực hiện trong 9 tháng đầu năm 2018 là 32.875 cuộc; số việc kiến nghị, xử lý là 4.847 vụ việc; số việc được cơ quan có thẩm quyền quyết định đầu tư, nhà thầu, chủ đầu tư xử lý, giải quyết là 3.929 vụ.

Ông Đỗ Duy Thường, Phó Chủ nhiệm HĐTV Dân chủ - Pháp luật phát biểu tại Hội nghị

Ông Đỗ Duy Thường, Phó Chủ nhiệm HĐTV Dân chủ - Pháp luật cho rằng, các luật hiện nay quy định chưa đồng bộ, chưa thống nhất về ngôn ngữ nên các hoạt động giám sát đầu tư cộng đồng rất khó khăn. Mặt trận chủ trì GSĐTCCĐ, Mặt trận có quyền giám sát việc thực hiện chính sách, pháp luật; mặc dù hiện nay cơ chế giám sát của Mặt trận tương đối đầy đủ nhưng vẫn chưa sát với thực tiễn cuộc sống. Mặt trận thành lập ra Ban GSĐTCCĐ và gần như giao khoán cho các thành viên của Ban. Tuy nhiên, nếu khoán trắng như hiện nay sẽ gây ra nhiều khó khăn vì số lượng thành viên tham gia ban giám sát không nhiều, trình độ từng thành viên giám sát không đồng đều. Trong khi, quyền hạn của Ban GSĐTCCĐ lại bị giới hạn ở mức độ nhất định.

Ông Lê Đức Kỳ, Phó Chủ tịch UBMTTQ tỉnh Bắc Ninh phát biểu tại Hội nghị

Ông Lê Đức Kỳ, Phó Chủ tịch UBMTTQ tỉnh Bắc Ninh đề nghị sớm ban hành Luật PPP. Thời gian qua, tỉnh Bắc Ninh cũng đã có nhiều dự án được đầu tư bằng phương thức này. Khi triển khai, nhiều nơi xã đề nghị thông qua huyện, huyện gửi lên tỉnh để biểu quyết thông qua một loạt dự án từ tháng 10/2019, chúng tôi đã được tiếp cận dự thảo, tuy nhiên khi nghiên cứu và tiếp cận dự thảo mới nhất của Luật này lại chưa có Nghị định kèm theo.

“Chúng tôi băn khoăn so với Nghị định 84, quy định giám sát đầu tư của cộng đồng nhưng trong dự thảo này chỉ quy định giám sát của cộng đồng; cho nên khi triển khai sẽ vô cùng vướng víu. Đề nghị, trong dự thảo cần viết lại “MTTQ các cấp chỉ đạo các hoạt động giám sát đầu tư của cộng đồng. Đối với những dự án đã triển khai rồi thì không tổ chức phản biện nữa mà chuyển sang nội dung giám sát”, ông Kỳ nhấn mạnh.

Ông Nguyễn Tuấn Anh, Phó Chủ tịch Thường trực UBMTTQ tỉnh Hưng Yên phát biểu tại Hội nghị

Ở một góc nhìn khác, ông Nguyễn Tuấn Anh, Phó Chủ tịch Thường trực UBMTTQ tỉnh Hưng Yên chia sẻ, qua hoạt động thực tế cho thấy, năng lực của các thành viên Ban GSĐTCCĐ ở cơ sở rất yếu. Ở nông thôn không giống như các thành phố lớn. Ở thành phố rất dễ huy động các chuyên gia, các nhà khoa học cùng tham gia Ban giám sát nhưng ở nông thôn, người dân chủ yếu làm nông nghiệp, trình độ không cao nên việc huy động giám sát không tốt như mong muốn. Nếu đưa nội dung này vào dự án Luật đầu tư theo phương thức đối tác công tư sẽ gây ra nhiều khó khăn trong quá trình thực hiện. Ở địa phương, chủ yếu xây dựng các công trình nhỏ như: Nhà văn hóa, đường giao thông nông thôn, trạm y tế… những công trình này đều nằm ở quy mô cấp xã. Nếu những nội dung này mà đưa vào dự án Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư sẽ không phù hợp và khó thực hiện.

GS Phan Trung Lý, nguyên Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Quốc Hội phát biểu tại Hội nghị

Đề cập đến vai trò giám sát, phản biện của MTTQ Việt Nam trong Luật PPP, GS Phan Trung Lý, nguyên Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Quốc Hội cho rằng cần quy định rõ vai trò giám sát, phản biện của MTTQ trong việc lập kế hoạch, thành lập đoàn giám và thành lập Ban GSĐTCCĐ đối với dự án PPP. Phải làm rõ sự khác biệt giữa đoàn giám sát của Quốc hội, đoàn giám sát của HĐND và MTTQ Việt Nam các cấp. Bên cạnh đó, Luật cần nêu rõ trách nhiệm của chủ đầu tư đối với ý kiến kết luận từ hoạt động giám sát, phản biện của MTTQ các cấp và Ban GSĐTCCĐ vì thực tế hiện nay, ở một số nơi, ý kiến của Ban GSĐTCCĐ gửi đến chủ đầu tư không được giải quyết kịp thời, gây bức xúc trong nhân dân và dẫn đến hiện tượng khiếu kiện kéo dài.

Cũng theo ông Phan Trung Lý, nội dung trong dự án Luật PPP cũng liên quan tới nội dung trong Luật Đầu tư, Luật Doanh nghiệp, Luật Quản lý vốn, … chính vì vậy cần phải xem xét kỹ nội dung đề cập trong các điều khoản, tránh hiện tượng khi một bộ Luật ban hành thì phải chỉnh sửa rất nhiều bộ luật đã ra đời trước đó.

Phó Chủ tịch UBTW MTTQ Việt Nam Ngô Sách Thực tiếp thu ý kiến góp ý của đại biểu tham dự Hội nghị

Khẳng định việc góp ý Dự án Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công là cần thiết, Phó Chủ tịch Ngô Sách Thực cho rằng, đây là Luật mới để đáp ứng nhu cầu, nguồn lực phát triển đất nước cũng như để hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, người dân và doanh nghiệp. Trong chủ trương chung của Đảng, Nhà nước rất muốn phát huy vai trò giá sát của nhân dân, nâng cao chất lượng đầu tư công, nâng cao chất lượng công trình thông qua GSĐTCCĐ. Vì vậy, trong quá trình tổ chức thực hiện luật này, ưu điểm có, hạn chế có. Trong đó, khó khăn của Ban GSĐTCCĐ ở cơ sở đó là đọc hồ sơ, đọc bản thiết kế.

Ngoài ra, nếu chủ đầu tư không cung cấp thông tin thì Ban GSĐTCCĐ sẽ không có chế tài để xử lý. Do đó, để phát huy được nội dung này, Luật cần chỉnh sửa, bổ sung cho phù hợp với tình hình hiện nay, khắc phục những hạn chế hiện hành để hạn chế những khó khăn, vướng mắc khi triển khai các hoạt động giám sát tại cơ sở.

Từ những ý kiến của đại biểu tham dự Hội nghị, Phó Chủ tịch Ngô Sách Thực đề nghị Ban chuyên môn tập hợp ý kiến và gửi Ban Soạn thảo tiếp tục chỉnh sửa để trình Quốc hội xem xét, để khi luật ban hành sẽ khắc phục được những bất cập trong hoạt động đầu tư hiện nay và phải làm rõ vai trò của MTTQ Việt Nam trong chủ trì, tổ chức thực hiện giám sát của cộng đồng và phản biện xã hội.

(Theo MTTW)