Cách đây tròn 45 năm ngày 20-7-1974, đồng chí Phạm Hùng, Bí thư Trung ương Cục miền Nam thay mặt Trung ương Đảng công bố quyết định thành lập Quân đoàn 4 (Binh đoàn Cửu Long) trên cơ sở hợp nhất nhiều đơn vị có bề dày truyền thống từ những ngày đầu cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Sự ra đời của Quân đoàn 4 trên chiến trường Đông Nam Bộ đánh dấu bước trưởng thành, lớn mạnh về tổ chức lực lượng, trình độ, năng lực tổ chức chỉ huy cả về chất và lượng, tạo quả đấm chủ lực đủ mạnh, đẩy nhanh quá trình giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước.

Trung tướng Lê Thái Bê, nguyên Bí thư Đảng ủy, nguyên Chính ủy Quân đoàn cho hay, ngay khi mới ra đời, Quân đoàn đã có cơ cấu của một Binh đoàn chủ lực với nhiều đơn vị có bề dày lịch sử truyền thống nên có khả năng cơ động, độc lập tác chiến trong một chiến dịch, tác chiến tập trung, hiệp đồng quân binh chủng trên một hướng chiến lược. Đây là cơ sở để Đảng ủy Quân đoàn xác định: “Phải khẩn chương xây dựng Quân đoàn chính quy, tinh nhuệ, có sức chiến đấu cao, sức đột kích mạnh, sức cơ động lớn, sẵn sàng chiến đấu (SSCĐ) và chiến đấu thắng lợi, hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao”.

Thiếu tướng Nguyễn Xuân Sơn, Bí thư Đảng ủy, Chính ủy Quân đoàn tặng quà cho 

gia đình chính sách huyện Định Quán trong Tết quân dân 2019

Nhờ vậy, chỉ mới 5 tháng tuổi ra đời trên chiến trường miền Đông “Gian lao mà anh dũng”, CBCS Quân đoàn đã ra quân thắng lợi bằng chiến thắng Đường số 14 Phước Long (Từ ngày 6-12-1974 đến 6-1-1975), tỉnh đầu tiên của miền Nam được hoàn toàn giải phóng, chiến công đó làm nức lòng quân và dân cả nước. Thắng lợi này có ý nghĩa chính trị quan trọng, là “đòn trinh sát chiến lược” giúp Bộ Chính trị đưa ra quyết định chính xác quyết tâm giải phóng miền Nam trong năm 1975.

Trong cuộc tổng tiến công và nổi dậy mùa xuân 1975, Quân đoàn đảm nhiệm SSCĐ trên hướng Đông Bắc Sài Gòn, các đơn vị trực thuộc như Sư đoàn 7, Sư đoàn 341 cùng các đơn vị binh chủng tiến công giải phóng Bình Long, Chơn Thành, La Ngà, Định Quán, Phương Lâm, Bảo Lộc, Lâm Đồng. Đặc biệt, cán bộ chiến sĩ Quân đoàn 4 cùng LLVT Quân khu 7 tiêu diệt “cánh cửa thép” Xuân Lộc, tạo thuận lợi cho quân ta tiến vào giải phóng Sài Gòn- Gia Định. Trên hướng Tây Nam, Sư đoàn 9 (Quân đoàn 4) là lực lượng chủ yếu trong đội hình Đoàn 232 đánh chiếm thị xã Hậu Nghĩa, Bến Lức, Long An; các địa bàn thuộc Quận 8, 10, 5 tiến vào đánh chiếm Biệt khu Thủ Đô, bắt sống tướng Lâm Văn Phát - Tư lệnh Biệt khu. Trưa ngày 30 tháng 4 năm 1975, đội hình Quân đoàn có mặt tại Sài Gòn, hội ngộ cùng các đơn vị bạn trong giờ phút thiêng liêng của ngày vui đại thắng. Cùng quân dân cả nước, CBCS Quân đoàn 4 đã đi qua chặng đường đầy gian khổ, hy sinh, nhưng chói lọi chiến công, xây đắp nên truyền thống vẻ vang “Trung thành, đoàn kết, anh dũng, sáng tạo, tự lực, quyết thắng” của Quân đoàn 4 – Binh đoàn Cửu Long anh hùng.

Hoàn thành nhiệm vụ chiến đấu, Quân đoàn được giao nhiệm vụ quân quản ở 9 quận và 2 huyện thuộc Thành phố Sài Gòn – Gia Định. Cán bộ, chiến sỹ Quân đoàn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao. Phẩm chất, lối sống, phương pháp tác phong công tác của cán bộ, chiến sỹ Quân đoàn 4 trong thời gian làm nhiệm vụ quân quản đã làm sáng ngời hình ảnh “Bộ đội Cụ Hồ”, để lại ấn tượng tốt đẹp trong lòng nhân dân thành phố, được cố Đại tướng Võ Nguyên Giáp khen ngợi: các đồng chí “vào thành vững như thành”.

Đất nước độc lập, thống nhất chưa lâu, chiến tranh biên giới Tây Nam xảy ra, CBCS Quân đoàn 4 tiếp tục hành quân chiến đấu bảo vệ đồng bào và từng tấc đất thiêng liêng của Tổ quốc trên dải biên giới từ Tây Ninh đến Kiên Giang. Hơn một năm chiến đấu liên tục, Quân đoàn đã đánh bại cuộc chiến xâm lấn của địch, giúp đỡ hàng vạn người dân Campuchia lánh nạn, bảo vệ vững chắc biên cương Tổ quốc. Tháng 1 năm 1979, theo nguyện vọng của nhân dân Campuchia, Quân đoàn 4 cùng với lực lượng vũ trang bạn tiến vào giải phóng Thủ đô Phnômpênh và làm nghĩa vụ quốc tế hơn 10 năm trên đất bạn, hình ảnh bộ đội tình nguyện- “đội quân nhà Phật” đã cứu giúp nhân dân Campuchia thoát khỏi họa diệt chủng Khơ me đỏ, góp phần xây đắp mối quan hệ tốt đẹp 2 dân tộc, 2 đất nước và quân đội 2 nước.

Xây dựng đơn vị VMTD

Bí thư Đảng ủy, Chính ủy Quân đoàn 4, Thiếu tướng Nguyễn Xuân Sơn cho biết, Trước yêu cầu nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới và xây dựng quân đội Cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện  đại, CBCS toàn Quân đoàn luôn quán triệt sâu sắc tình hình nhiệm vụ, nhận thức rõ âm mưu chống phá của các thế lực thù địch, nêu cao tinh thần cảnh giác cách mạng, xây dựng bản lĩnh chính trị vững vàng, sẵn sàng nhận và hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao; duy trì nghiêm chế độ, quy định về SSCĐ, chú trọng nâng cao trình độ tổ chức, hiệp đồng của chỉ huy các cấp và đơn vị trong xử lý các phương án, tình huống; nâng cao khả năng cơ động lực lượng, phương tiện trong mọi điều kiện gắn sát với địa hình, khu vực tác chiến, bảo đảm cho Quân đoàn luôn sẵn sàng nhận và hoàn thành tốt nhiệm vụ khi có tình huống xảy ra.

Lãnh đạo Quân đoàn kiểm tra công tác chuẩn bị ra quân huấn luyện tại Sư đoàn 309

Thiếu tướng Nguyễn Xuân Sơn cho biết thêm, trong công tác huấn luyện, Quân đoàn luôn quán triệt rõ phương châm “cơ bản, thiết thực, vững chắc”, coi trọng huấn luyện đồng bộ và chuyên sâu, sát với yêu cầu nhiệm vụ, tổ chức biên chế và trang bị của đơn vị, tập trung nâng cao chất lượng huấn luyện; coi trọng huấn luyện cán bộ là khâu then chốt, trong đó chú trọng bồi dưỡng xây dựng bản lĩnh chính trị vững vàng, trình độ kỹ, chiến thuật và năng lực chỉ huy, quản lý bộ đội, do đó trình độ huấn luyện của cán bộ các cấp ngày càng được nâng lên; chất lượng huấn luyện có chuyển biến tiến bộ, đồng đều vững chắc, luôn đáp ứng tốt yêu cầu nhiệm vụ, khả năng chiến đấu của Quân đoàn.

Quân đoàn thực hiện có hiệu quả phong trào thi đua quyết thắng gắn với việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh và Cuộc vận động “Phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh Bộ đội Cụ Hồ” và các cuộc vận động, các phong trào thi đua các cấp, các ngành được Quân đoàn triển khai sâu rộng, gắn sát với nhiệm vụ chính trị, tập trung xây dựng cơ quan, đơn vị vững mạnh toàn diện. Từ đó, xuất hiện nhiều tập thể, cá nhân điển hình tiên tiến, tiếp tục tỏa sáng phẩm chất Bộ đội Cụ Hồ của CBCS toàn Quân đoàn trong giai đoạn mới.

Đồng thời với xây dựng đơn vị VMTD, CBCS Quân đoàn còn làm tốt công tác vận động quần chúng, chính sách hậu phương Quân đội; thực hiện hiệu quả các phong trào: “Đền ơn đáp nghĩa”; “Quân đội chung sức xây dựng nông thôn mới”; chương trình quân - dân y kết hợp; giúp đỡ nhân dân trên địa bàn, vùng bị thiên tai, vùng căn cứ cách mạng xóa đói, giảm nghèo, phát triển kinh tế, văn hóa - xã hội, xây dựng cơ sở chính trị địa phương vững mạnh, tiếp tục tô thắm hình ảnh cao đẹp “Bộ đội Cụ Hồ” trong thời kỳ mới. Các mặt công tác: Tham mưu, chính trị, hậu cần, kỹ thuật được các đơn vị trong toàn Quân đoàn triển khai thực hiện hiệu quả, bảo đảm phục vụ huấn luyện SSCĐ xây dựng đơn vị VMTD trong giai đoạn mới.  

45 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, CBCS Quân đoàn 4 vinh dự được Đảng và Nhà nước tuyên dương danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân; được tặng thưởng 4 Huân chương Hồ Chí Minh, 5 Huân chương Quân công hạng nhất; được nhà nước Campuchia tặng thưởng Huân chương Ăng co (Huân chương cao quý nhất của nhà nước Campuchia); có 9 đơn vị cấp Sư đoàn, Lữ đoàn và nhà trường, 9 đơn vị cấp Trung đoàn, 28 đơn vị cấp Tiểu đoàn, 27 đơn vị cấp Đại đội và 48 cán bộ, chiến sỹ được tuyên dương Danh hiệu Anh hùng LLVTND; hàng ngàn tập thể và cá nhân được tặng thưởng Huân, Huy chương các loại cùng nhiều phần thưởng cao quý khác. Trong lễ kỷ niệm sáng nay, Quân đoàn vinh dự đón nhận Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng nhì./.

Vĩnh Hà