Năm năm qua, công tác giám sát và phản biện xã hội đã được
triển khai thực hiện có hiệu quả với nhiều nội dung đổi mới. Ngày 12/12/2013,
Bộ Chính trị ban hành Quyết định số 217-QĐ/TW về Quy chế giám sát và phản biện
xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể chính trị - xã hội, đây là
văn bản quan trọng, là cơ chế để hệ thống Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể
chính trị - xã hội từ thành phố đến cơ sở thực hiện có hiệu quả công tác giám
sát, phản biện xã hội góp phần xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền.
Ngay sau khi Quyết định số 217-QĐ/TW của Bộ Chính trị và các
văn bản hướng dẫn được ban hành, Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc tỉnh
xây dựng Kế hoạch số 222/KH-MTT và kế hoạch
số 227/KH-MTT ngày 21/7/2014 để triển khai thực hiện Quyết định được
đồng bộ và thống nhất trong hệ thống Mặt trận Tổ quốc từ tỉnh đến cơ sở.
Công tác giám sát
Ngay từ đầu quý IV năm trước, Ban Thường trực Ủy ban Mặt
trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh đã xây dựng kế hoạch giám sát của năm sau trên cơ sở
thống nhất với các đoàn thể chính trị - xã hội về các nội dung phối hợp giám
sát. Từ năm 2014 đến nay, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc tỉnh đã chủ trì tổ chức giám
sát ở 8 nội dung, với 24 cuộc, trong đó
tập trung giám sát vào các nội dung, lĩnh vực mà người dân quan tâm hoặc còn
bức xúc, như: giám sát công tác tiếp công dân và giải quyết đơn thư khiếu nại,
tố cáo của công dân; Tổng
rà soát việc thực hiện chính sách ưu đãi đối với người có công với cách mạng;
giám sát việc thực hiện một số chế độ, chính sách, chương trình, dự án liên
quan đến công tác dân tộc; Giám sát việc
thực hiện những nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu nhằm cải thiện môi trường kinh
doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia trong lĩnh vực thuế và hải quan tại
cục thuế tỉnh và Cục Hải quan tỉnh; Chương trình phối hợp về
vận động và giám sát bảo đảm an toàn thực phẩm giai đoạn 2016 – 2020; Giám sát kết quả triển khai thực hiện chính sách, pháp luật về
bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế trên địa bàn tỉnh…
Phối hợp với các tổ chức thành viên trong triển khai thực
hiện hoạt động giám sát và phản biện xã hội.
Thực hiện Chương trình phối hợp số
17-CTPH/HND-MTTQ-BNN&PTNT-BCT ngày 17/7/2014 giữa Hội Nông dân Việt Nam, Ủy
ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông
thôn và Bộ Công Thương về việc giám sát việc thực hiện pháp luật về sản xuất,
kinh doanh vật tư nông nghiệp giai đoạn 2014-2020, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc tỉnh
đã ký kết kế hoạch liên tịch số -KHLT/HND-MTTQ-SNN&PTNT-SCT ngày 26/9/2015
với Hội Nông dân tỉnh, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và Sở Công Thương
về việc giám sát thực hiện pháp luật về sản xuất, kinh doanh vật tư nông nghiệp
giai đoạn 2015-2020 và triển khai kế hoạch giám sát hàng năm đối với các đơn vị
sản xuất, kinh doanh vật tư nông nghiệp trên địa bàn tỉnh.
Thực hiện Chương trình phối hợp số
01-CTPH/MTTQ-TTCP-BTP-HLG-LĐLS, ngày 11/11/2014 giữa Ủy ban Trung ương Mặt trận
Tổ quốc Việt Nam, Thanh tra Chính phủ, Bộ Tư pháp, Hội Luật gia Việt Nam, Liên
đoàn Luật sư Việt Nam về giám sát và nâng cao hiệu quả việc giải quyết khiếu
nại, tố cáo ở cơ sở, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc tỉnh đã chủ trì, phối hợp tổ chức giám sát công tác
tiếp công dân và giải quyết các đơn thư khiếu nại, tố cáo, các kiến nghị phản
ánh của người dân tại một số Sở ngành, huyện, xã, trên địa bàn tỉnh.
Hoạt động phản biện xã hội
Từ năm 2014 đến nay, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc tỉnh đã chủ trì tổ chức 2 hội nghị phản biện xã
hội, với các nội dung, như: dự thảo Nghị quyết quy định mức chi hỗ trợ đối với các dự án thuộc
Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2018 - 2020 trên địa
bàn tỉnh Đồng Nai và dự thảo Nghị quyết ban hành chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều
của tỉnh Đồng Nai giai đoạn 2018 -2020; dự
thảo Nghị quyết về việc quy định chế độ chính sách đối với những người hoạt động
không chuyên trách cấp xã, ấp (khu phố); quyđịnh chế độ phụ cấp đối với Trưởng
các đoàn thể ở ấp khu phố) và hỗ trợ kinh phí hoạt động cho Tổ nhân dân, Tổ dân
phố trên địa bàn tỉnh Đồng Nai.
Qua các ý kiến phản biện và kiến nghị của hệ thống Mặt trận Tổ quốc tỉnh, Ủy
ban nhân dân cùng cấp đã chỉ đạo các cơ quan có liên quan nghiêm túc tiếp thu
các ý kiến kiến nghị của Mặt trận Tổ quốc.
Một số bài học kinh nghiệm trong hoạt động giám sát, phản
biện xã hội
Một là, đối với hoạt động giám sát, nội dung giám sát cần xác
định có trọng tâm, trọng điểm; rõ đối tượng, nội dung, phạm vi giám sát cụ thể,
xuất phát từ lợi ích hợp pháp và chính đáng của người dân; phải có quyết tâm
cao, mạnh dạn, sáng tạo trong cách làm, không ngại đụng chạm; vừa làm vừa rút
kinh nghiệm, kiên trì đeo bám và giám sát có hiệu quả việc trả lời và giải
quyết các kiến nghị của Mặt trận các cấp sau các buổi giám sát. Đồng thời, thực
hiện tốt quy chế phối hợp giữa Thường trực Hội đồng nhân dân, Uỷ ban nhân dân
với Ban Thường trực Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc cùng cấp là điều kiện quan trọng để
Mặt trận hoàn thành chức năng, nhiệm vụ theo luật định.
Hai là, trong tình hình hiện nay, để tăng cường hoạt động
giám sát Mặt trận Tổ quốc các cấp của tỉnh cần tổ chức các đoàn đi giám sát
công việc này ngoài cán bộ chuyên trách Mặt trận phải cần có sự phối hợp, trước
hết là xem trong đội ngũ ủy viên của Mặt trận ai là người phù hợp, có thể mời
các chuyên gia, nhà khoa học có liên quan đến vấn đề giám sát để họ tham gia.
Sau khi kết thúc giám sát, phải sớm có văn bản kiến nghị ngay với cơ quan có
thẩm quyền, trong đó cần xác định thời gian yêu cầu các cơ quan có liên quan
phải trả lời theo quy định tại Thông tri số 23/TTr-MTTW-BTT ngày 21/7/2017 của
Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.
Thứ ba, đối với hoạt động phản biện xã hội, cần xác định rõ
nội dung phản biện để lựa chọn các phương pháp phản biện cho phù hợp, như: tổ
chức hội nghị phản biện, tổ chức lấy ý kiến phản biện hoặc tổ chức đối thoại
trực tiếp giữa chủ thể phản biện với cơ quan, tổ chức có văn bản dự thảo được
phản biện. Trong quá trình tổ chức các hoạt động phản biện cần phát huy vai
trò, huy động trí tuệ của các vị ủy viên, các tổ chức thành viên, các vị nhân
sĩ, trí thức, các giới, dân tộc, tôn giáo, các nhà khoa học, các chuyên gia,
những người đã tham gia lãnh đạo, quản lý liên quan đến nội dung cần phản biện.
Các giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động giám sát, phản
biện xã hội
Để tiếp tục phát huy kết quả đạt được, khắc phục những hạn
chế, tồn tại nhằm thực hiện có kết quả Quyết định số 217-QĐ/TW ngày 12/12/2013
của Bộ Chính trị (khóa XI) trong thời gian tới. Ủy ban Mặt trận Tổ quốc tỉnh đề ra một số giải pháp như sau:
Thứ nhất, tiếp tục phối hợp tổ chức các hội nghị quán triệt,
tuyên truyền, phổ biến, tập huấn nội dung Quyết định số 217-QĐ/TW và các văn
bản hướng dẫn thi hành trong đội ngũ cán bộ, đảng viên, công chức, các tổ chức
thành viên Mặt trận, đoàn viên, hội viên các đoàn thể các cấp của thành phố
nhằm tổ chức thực hiện các hoạt động giám sát, phản biện xã hội.
Thứ hai, tăng cường các hoạt động giám sát việc thực hiện
các chủ trương, Nghị quyết của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước liên
quan đến quyền và lợi ích chính đáng, hợp pháp của nhân dân, đặc biệt đối với
lĩnh vực đất đai, quy hoạch, đền bù giải tỏa mặt bằng xây dựng các công trình,
dự án; các vấn đề liên quan đến quyền dân chủ của nhân dân.
Thứ ba, vận động nhân dân tham gia giám sát xây dựng Đảng,
chính quyền trong sạch vững mạnh, tích cực tham gia công tác đấu tranh phòng,
chống tham nhũng, tập trung giám sát phát hiện, góp phần ngăn chặn tình trạng
nhũng nhiễu của cán bộ, công chức trực tiếp giải quyết công việc với người dân.
Quan tâm giám sát các lĩnh vực văn hóa - giáo dục - y tế - bảo vệ môi trường-
các dự án, công tác thu hồi, bồi thường, giải tỏa tái định cư nhằm góp phần cùng các ngành chức năng chăm lo
ngày càng tốt hơn cuộc sống của nhân dân.
Thứ tư, cần tổ chức giám sát thông qua việc nắm bắt tình
hình các tầng lớp nhân dân, qua đó lựa chọn một số vụ việc phức tạp, bức xúc,
giải quyết kéo dài để nghiên cứu, giám sát và kiến nghị chính quyền các cấp
quan tâm giải quyết; đồng thời giám sát việc giải quyết của các cơ quan có thẩm
quyền đối với các vụ việc mà Mặt trận Tổ quốc đã kiến nghị, qua đó góp phần xây
dựng chính quyền, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân, đảm
bảo sự nghiêm minh của pháp luật.
Thứ năm, cần chủ động gửi văn bản đề nghị các cơ quan, tổ
chức thông báo các văn bản cần phản biện. Căn cứ vào yêu cầu phản biện của cơ
quan, tổ chức gửi đến, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc các cấp xây dựng chương trình,
kế hoạch phản biện xã hội, trong quá trình tổ chức các hoạt động phản biện cần
phát huy vai trò, huy động trí tuệ của các vị ủy viên, các tổ chức thành viên,
các vị nhân sĩ, trí thức, các giới, dân tộc, tôn giáo, các nhà khoa học, các
chuyên gia, những người đã tham gia lãnh đạo, quản lý liên quan đến nội dung
cần phản biện.
Pháp
Luật