​Mãi mãi không quên người ngã xuống

Cách đây 49 năm, trận đánh lịch sử Sân bay Biên Hòa ngày 31-10-1968 đã để lại dấu ấn quyết định và làm “lay lầu trắng” khiến Mỹ phải tuyên bố xuống thang chiến tranh, dừng các hoạt động đánh phá miền Bắc lần thứ nhất. Nhưng cũng chính trong trận đánh khốc liệt này, 150 chiến sĩ của Sư 5 và U1 Biên Hòa đã mãi mãi nằm lại trong Sân bay Biên Hòa. Tìm kiếm, quy tập và đưa liệt sỹ ở Sân bay Biên Hòa về nghĩa trang đã được lực lượng vũ trang Quân khu 7 và tỉnh Đồng Nai nhiều lần tổ chức nhưng chưa đạt kết quả. Mãi tới trưa ngày 13-4, những dấu vết đầu tiên về cuộc tìm kiếm đã khẳng định, hướng chính đông Sân bay Biên Hòa là nơi chôn cất các liệt sỹ hy sinh năm 1968.

Bí thư Tỉnh ủy Nguyễn Phú Cường (thứ 2 từ phải qua) cùng lãnh đạo và nguyên lãnh đạo tỉnh thị sát tại khu vực tìm kiếm

Kể lại hành trình về cuộc tìm kiếm, Đại tá Mai Xuân Chiến cho hay, ngày 10-10-2016, ông đã có cuộc gặp với Kiến trúc sư  Nguyễn Xuân Thắng trao đổi về tấm bản đồ do Bob Conner, một cựu binh Mỹ chụp có khoanh vùng các vị trí đã từng chôn cất bộ đội Việt Nam hy sinh trong trận đánh Sân bay Biên Hòa ngày 31-10-1968. Khi đọc được comment của Bob Connner, anh Thắng đã kể lại cho người bạn thân Chế Trung Hiếu đang sống tại Hải Phòng. Ông Hiếu đã từng tham gia cuộc kháng chiến chống Mỹ tại Mặt trận Quảng Đà, cũng là người rất giỏi tiếng Anh nên đã qua địa chỉ ghi dưới tấm bản đồ mà Bob Connner còn lưu giữ để liên lạc, trao đổi. Cả anh Thắng và ông Hiếu đã biết rõ, Bob Conner và E. Martin là hai người trực tiếp chôn cất và chỉ đạo chôn cất các chiến sĩ của Tiểu đoàn 1, Trung đoàn 4 thuộc Sư đoàn 5 và Tiểu đoàn 1, U1 Biên Hòa. Nhận thấy đây là nguồn thông tin quý, sau cuộc gặp gỡ, Đại tá Mai Xuân Chiến đã báo cáo Ban chỉ đạo 1237, Tỉnh ủy, UBND tỉnh đề xuất với Quân khu 7 lên kế hoạch tìm kiếm, quy tập.

Anh Nguyễn Xuân Thắng chia sẻ, Chỉ trong một thời gian rất ngắn từ ngày 10-10-2016 (khi tôi và anh Chiến gặp nhau) đến ngày chính thức tìm kiếm 18-3-2017 nhưng Ban chỉ đạo 1237 Đồng Nai, Quân khu 7 đã làm được khối lượng công việc lớn để cho cuộc tìm kiếm có kết quả bước đầu vào trưa ngày 13-4, thể hiện quyết tâm cả hệ thống chính trị Đồng Nai mãi mãi không quên người nằm lại.

Box: Từ 10-10-2016 đến 13-4-2017, một khối lượng công việc lớn được triển khai gồm: Ban chỉ đạo 1237 Quân khu và tỉnh Đồng Nai tổ chức Hội thảo với hơn 50 đại biểu và cựu chiến binh các đơn vị: Trung đoàn 935 (Sư đoàn Phòng không 370); Sư đoàn 5 (Quân khu 7), Tiểu đoàn Đặc công U1 Biên Hòa. Phối hợp với Trung đoàn 935 tổ chức phát quang, đốt cỏ tranh gần 20 ha khu vực nghi có hài cốt. Thông qua đường ngoại giao chiều tối ngày 16-3-2017, hai cựu binh Mỹ là Bob Conner và E. Martin đã có mặt tại Sân bay Biên Hòa. Sáng 18-3-2017, Cuộc tìm kiếm chính thức bắt đầu. 10 giờ 30 phút ngày 13-4-2017, những mẫu di vật, mảnh xướng đầu tiên của liệt sỹ đã được tìm thấy tại hướng chính Đông Sân bay Biên Hòa.

Nghĩa tình, trách nhiệm với người nằm lại

Đại tá Mai Xuân Chiến cho biết: “Suốt từ ngày 18-3 đến nay, dù trời nắng hay mưa mỗi ngày có 10 đến 15 cán bộ chiến sỹ đội tìm kiếm quy tập miệt mài làm việc. Các lực lượng tìm kiếm quyết tâm “còn đất, còn đào” để tìm cho được hài cốt và các di vật còn lại của liệt sĩ dù gặp không ít khó khăn”. Theo đồng chí Phó chính ủy, Bộ CHQS tỉnh, có được kết quả bước đầu trong cuộc tìm kiếm đã thể hiện sự nỗ lực, vượt khó của các đơn vị quân đội, của cấp ủy, chính quyền và nhân dân địa phương giúp đỡ cho cuộc tìm kiếm.

Đội tìm kiếm, quy tập cẩn thận tìm kiếm từng di vật của liệt sĩ

Thượng tá Đoàn Công Tâm, Trưởng ban Chính sách, Bộ CHQS tỉnh chia sẻ: “49 năm đã qua, xương cốt của liệt sỹ đã hóa vào lòng đất nên phải hết sức tỉ mỉ, cẩn trọng, vò từng nắm đất và phân loại cẩn thận chia ra từng túi ni lon: túi đựng mảnh xương, túi đựng đất có lẫn xương đã mục; túi đựng di vật của liệt sỹ được tìm thấy, đưa lên mặt đất, làm vệ sinh, gói vào từng gói gọn gàng, cho vào tiểu sành để làm lễ truy điệu đúng nghi thức. Điều này thể hiện rõ nghĩa tình với đồng chí, đồng đội và cao hơn là trách nhiệm của người đang sống với người đã nằm lại”.

Bước sang ngày 14-4, Cả đội tìm kiếm tiếp tục lặng người khi phát hiện thêm một bộ hài cốt đầy đủ với hộp sọ và cằm bị đốt cháy xém, hàm răng còn nguyên vẹn cùng một cặp nhẫn, 1 băng ca được đưa lên khỏi mặt đất. Sang ngày 15, 16-4, Đội tiếp tục phát hiện thêm nhiều mẫu di vật như xương, răng liệt sỹ, 2 băng ca, cáng nhôm, dép dâu...của liệt sỹ. Thượng tá Đoàn Công Tâm cho biết, với kinh nghiệm tìm kiếm nhiều năm tại các nơi như Chốt vườn Điều (Long Thọ, Nhơn Trạch) hay Căn cứ Hoàng Diệu (Long Khánh), chúng tôi sẽ tiếp tục bóc tách từng lớp đất để tìm kiếm. “Các thành viên đội tìm kiếm ai cũng tâm niệm: còn sức thì còn phải tìm cho ra phần mộ của các anh. Đó là biểu hiện nghĩa tình của những người đồng chí, đồng đội với nhau, của người còn sống với người đã khuất. Và trên hết là nghĩa tình, trách nhiệm của cả dân tộc với những người con ưu tú đã ngã xuống vì quê hương, đất nước”, Thượng tá Đoàn Công Tâm nói.

Sẽ tổ chức lễ truy điệu chu đáo

Cặp nhẫn- di vật tìm được tại khu vực tìm kiếm

Cuộc tìm kiếm nửa thế kỷ nhận được sự quan tâm, chỉ đạo trực tiếp của đồng chí Bí thư Tỉnh ủy và các đồng chí lãnh đạo Quân khu 7, lãnh đạo Đảng, Nhà nước. Ngay trong ngày đầu tiên diễn ra cuộc tìm kiếm (18-3), Các đồng chí: Ủy viên Bộ Chính trị, Phó thủ tướng thường trực Chính phủ Trương Hòa Bình; Ủy viên Trung ương Đảng Nguyễn Phú Cường, Phó chính ủy Quân khu 7, Thiếu tướng Nguyễn Minh Hoàng; lãnh đạo Tỉnh ủy, HĐND, UBND, UB MTTQ tỉnh đã đến động viên đội tìm kiếm. Ngày 13-4, khi mẫu di vật và mảnh xương đầu tiên được tìm thấy, chiều tối cùng ngày đồng chí Bí thư Tỉnh ủy Nguyễn Phú Cường và đoàn công tác đã có mặt động viên cán bộ chiến sỹ và lực lượng tìm kiếm. Bí thư Tỉnh ủy Nguyễn Phú Cường đã biểu dương tinh thần của đội tìm kiếm và căn dặn: dù phải vượt qua nhiều khó khăn khắc nghiệt của thời tiết nhưng với sự tri ân sâu sắc, truyền thống uống nước nhớ nguồn, lực lượng tìm kiếm phải đoàn kết, tuân lệnh người chỉ huy, nỗ lực để tìm và đưa được di vật, hài cốt về các Nghĩa trang liệt sỹ.

Phó chủ nhiệm chính trị Bộ CHQS tỉnh, Đại tá Trương Quang Châu cho hay, cùng với đội tìm kiếm trong Sân bay Biên Hòa, các bộ phận khác đã tham mưu cho Tỉnh ủy, UBND tỉnh và Quân khu 7 về kế hoạch tổ chức lễ truy điệu hài cốt liệt sỹ dự kiến vào dịp sinh nhật Bác 19-5. Các thành viên Ban chỉ đạo 1237 tỉnh đã khảo sát vị trí an táng hài cốt liệt sỹ tại Nghĩa trang liệt sỹ tỉnh theo hình thức mộ tập thể. Liên lạc với thân nhân gia đình các liệt sỹ đón tiếp họ về dự lễ truy điệu lần này. Đây chính là hoạt động ý nghĩa hướng tới kỷ niệm 70 năm ngày thương binh liệt sỹ (27/7/1947-27/7/2017)./.

Vĩnh Hà