Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Nguyễn Thiện Nhân khảo sát hiện tượng khai thác cát tại xã Hồng Hà, huyện Đan Phượng
Báo cáo về công tác quản lý, khai thác cát, sỏi trên địa bàn Thành phố Hà Nội, ông Nguyễn Quốc Hùng, Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội cho biết: Thành phố Hà Nội có 26 điểm mỏ cát sông Hồng, trong đó 11 điểm mỏ chưa được cấp phép thăm dò và khai thác, 4 điểm mỏ cát sông Đà có 3 điểm mỏ chưa cấp phép thăm dò. UBND Thành phố đã giao Sở Tài nguyên và Môi trường chủ trì phối hợp các Sở, ngành, UBND các quận huyện xây dựng “Đề án đấu giá quyền khai thác khoáng sản cát tại các điểm mỏ cát trên sông Hồng, đoạn qua địa bàn thành phố Hà Nội” nhằm mục tiêu minh bạch hóa quyền khai thác khoáng sản; ngăn chặn, tiến tới chấm dứt tình trạng khai thác khoáng sản trái phép gây thất thoát khoáng sản và nguồn thu cho ngân sách, bảo vệ môi trường.
Công tác kiểm tra, xử lý vi phạm trong hoạt động khai thác cát và trung chuyển vật liệu xây dựng được Sở Tài nguyên và Môi trường; Công an Thành phố; Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tích cực kiểm tra, xử lý các vi phạm trong khai thác cát, sỏi.
Tuy nhiên, ông Nguyễn Quốc Hùng cho rằng, công tác kiểm tra, xử lý các vi phạm trong khai thác cát, sỏi trái phép trên sông rất khó khăn trong công tác kiểm tra, xử lý do các tàu thuyền di chuyển từ địa bàn tỉnh, thành này sang địa bàn khác khi có lực lượng chức năng kiểm tra. Việc tạm giữ phương tiện vi phạm hành chính (tàu hút cát) gặp nhiều khó khăn do nơi để phương tiện quá xa nơi kiểm tra, xử lý; việc tịch thu phương tiện một số vụ khó thực hiện do các phương tiện này là nơi cư trú của gia đình đối tượng. Đồng thời chưa có Thông tư hướng dẫn như thế nào là gây hậu quả nghiêm trọng, rất nghiêm trọng và đặc biệt nghiêm trọng nên khó khăn trong việc truy cứu trách nhiệm hình sự.
“Hiện nay, thực hiện chủ trương xã hội hóa công tác nạo vét luồng đường thủy nội địa kết hợp thu hồi cát, Cục Đường thủy Nội địa Việt Nam đã phê duyệt hồ sơ đề xuất, ký hợp đồng triển khai thực hiện với một số tổ chức để nạo vét trên các sông thuộc địa bàn Hà Nội. Tuy nhiên, công tác giám sát triển khai còn hạn chế cũng là nguyên nhân để các đơn vị nạo vét lợi dụng khai thác cát trái phép.”, ông Nguyễn Quốc Hùng thông tin.
Thiếu tướng Đinh Văn Toản - Phó Giám đốc Công an Hà Nội cho biết, rất khó để xử lý trách nhiệm hình sự “cát tặc”. Năm 2016, Công an thành phố Hà Nội bắt giữ hơn 200 vụ nhưng chỉ truy tố được 1 vụ, do chưa có quy định rõ ràng về hậu quả.
“Rất nhiều vướng mắc trong vấn đề này. Ngoài ra, phương tiện của Công an rất nghèo nàn. Khai thác cát trái phép lại diễn ra ở ranh giới các tỉnh thành nên rất khó xử lý rành mạch”, Thiếu tướng Đinh Văn Toản cho biết
Theo Thiếu tường Đinh Văn Toản, hiện trên địa bàn có 15 tuyến sông lớn, nhỏ các loại với tổng chiều dài 493,3km. Do nhu cầu và lợi nhuận thu được từ các hoạt động khai thác trái phép tài nguyên khoáng sản lớn (trong đó chủ yếu là cát, sỏi) nên các hoạt động khai thác trái phép, sai phép tài nguyên (cát) trên các tuyến sông Hồng, sông Đuống, sông Công... đặc biệt là tại các địa bàn giáp ranh giữa Thành phố với các tỉnh lân cận, diễn biến phức tạp, với nhiều phương thức, thủ đoạn hoạt động khai thác cát rất tinh vi, đó là sử dụng tàu hút, sà lan hút hoạt động vào ban đêm, ngày lễ, ngày nghỉ, gây khó khăn cho lực lượng chức năng trong công tác kiểm tra, xử lý; ảnh hưởng xấu đến môi trường sinh thái, biến đổi dòng chảy, sạt lở đê điều, đất canh tác bãi bồi ven sông trên địa bàn.
Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Nguyễn Thiện Nhân khảo sát hiện tượng khai thác cát tại xã Cẩm Đình - huyện Phúc Thọ
Hiện thành phố có 226 bến bãi, trong đó có 87 bến bãi có cơ sở pháp lý về đất đai, 151 bến bãi không phép hoặc cấp phép sai thẩm quyền; 59 bến bãi có Giấy phép hoạt động bến thủy nội địa; 47 bến bãi có thủ tục về môi trường. Qua công tác điều tra cơ bản, Phòng C49 xác định trên địa bàn thành phố có 82 tụ điểm có hoạt động khai thác cát diễn biến hức tạp, tập trung tại các địa bàn quận, huyện, thị xã: Ba Vì (13), Sơn Tây (4), Phúc Thọ (7), Mê Linh (4), Đan Phượng (6), Đông Anh (7), Bắc Từ Liêm (4), Tây Hồ (2), Long Biên (5), Hoàng Mai (3), Thường Tín (5), Phú Xuyên (5), Gia Lâm (8), Sóc Sơn (5), Thanh Trì (1), Hai Bà Trưng (2), Hoàn Kiếm (1).
Để làm tốt công tác quản lý, khai thác cát, sỏi trên địa bàn, thành phố Hà Nội đã đề ra một số giải pháp trọng tâm: Tập trung hoàn thành việc rà soát, sửa đổi, bổ sung các văn bản quy phạm của thành phố; đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về khoáng sản; triển khai thực hiện đấu giá quyền khai thác khoáng sản các điểm mỏ cát trên sông Hồng theo Đề án đấu giá sau khi được UBND Thành phố phê duyệtl thực hiện Kế hoạch khắc phục hạn chế, yếu kém, nâng cao hiệu quả công tác quản lý tài nguyên khoáng sản trên địa bàn Thành phố. Đồng thời, các đơn vị liên quan lập Phương án bảo vệ khoáng sản chưa khai thác trên địa bàn Hà Nội tổ chức triển khai thực hiện để không xảy ra tình trạng vi phạm mới và tái vi phạm trong hoạt động khai thác khoáng sản; tăng cường kiểm tra hoạt động khai thác cát, hoạt động nạo vét kết hợp tận thu cát, hoạt động bãi chứa trung chuyển vật liệu xây dựng trên địa bàn Thành phố; xây dựng bến tạm giữ phương tiện vi phạm trên sông phục vụ công tác kiểm tra, xử lý.
Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Nguyễn Thiện Nhân khảo sát hiện tượng khai thác cát tại xã Cẩm Đình - huyện Phúc Thọ
Phát biểu kết luận cuộc làm việc, Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Nguyễn Thiện Nhân biểu dương thành phố Hà Nội, trong đó có Công an thành phố đã vào cuộc quyết liệt trong công tác quản lý, khai thác cát, sỏi. Thành phố đã triển khai các giải pháp mang tính hệ thống, căn cơ, tạo sự chuyển biến trong việc đấu tranh với các vi phạm khai thác cát, sỏi trái phép, góp phần làm thay đổi căn bản tình hình cát tặc trên địa bàn.
Theo Chủ tịch Nguyễn Thiện Nhân, dù khai thác ban ngày hay ban đêm, cát vẫn phải tập trung đưa lên bờ, vì vậy, biện pháp tốt nhất là quản lý chặt chẽ các bến tập kết và kinh doanh cát trên bờ. Thời gian tới, lãnh đạo thành phố Hà Nội cần chỉ đạo các đơn vị chức năng tiếp tục triển khai quyết liệt theo đúng kế hoạch các giải pháp đã đề ra.
Đồng tình với 7 giải pháp Hà Nội đưa ra trong việc quản lý khai thác cát sỏi, Chủ tịch Nguyễn Thiện Nhân khẳng định: Vấn nạn khai thác cát, sỏi đang diễn ra nhiều nơi, nghiêm trọng. Chính phủ đã có nhiều cuộc họp về vấn đề này, Mặt trận Tổ quốc đã 3 lần báo cáo Chính phủ, 2 lần báo cáo Quốc hội về vấn đề này. Bên cạnh đó, Mặt trận cũng đã có Nghị quyết nhằm bảo đảm khai thác cát không ảnh hưởng đến môi trường, đến cuộc sống của người dân. Thành phố Hà Nội là một trong địa bàn trọng điểm về khai thác cát, Mặt trận mong muốn Thành phố là nơi đi đầu cả nước trong việc lập lại kỷ cương trong khai thác cát. Các lực lượng chức năng của thành phố cần mạnh tay xử lý sai phạm, đặc biệt cần sớm có hướng dẫn cụ thể để truy cứu được trách nhiệm hình sự đối với khai thác cát trái phép nhằm chấn chỉnh kỷ cương trong lĩnh vực này.
Chủ tịch Nguyễn Thiện Nhân cũng đề nghị song song với việc Thành phố công bố quy hoạch cần phải có sự phân công giám sát đối với các điểm khai thác cát. MTTQ ở địa bàn nào công bố có quy hoạch thì phải tham gia giám sát, cơ sở khai thác nào không có trong danh sách thì Mặt trận phải có ý kiến.
“Khi công bố danh sách những cơ sở được phép khai thác cát, Mặt trận ở xã phường nào thấy địa phương mình có hiện tượng khai thác cát trái phép xảy ra thì giám sát quyết liệt vấn đề này, Mặt trận phải tập trung từ nay đến cuối năm 2017, không cho phát sinh trái phép khai thác cát khi Hà Nội công bố quy hoạch”, Chủ tịch Nguyễn Thiện Nhân khẳng định.
Chủ tịch Nguyễn Thiện Nhân cũng lưu ý trong 82 điểm khai thác cát phức tạp, Công an Thành phố Hà Nội phải lên phương án tổng thể, chỉ rõ điểm vướng mắc của từng địa điểm xuất phát từ yếu tố nào và giao từng địa phương, gắn với từng quận, huyện xử lý, Công an Thành phố Hà Nội cần báo cáo với thành phố phương án chung để kết hợp các lực lượng vào việc giám sát các điểm khai thác cát phức tạp. Bên cạnh đó, thành phố cần có giải pháp rà quy hoạch, phối hợp với Cục đường Thủy nội địa Việt Nam để thống nhất trong việc quy hoạch tận thu.
Từ thực tế một địa phương tự thành lập tổ tự quản để canh gác, chống lại hiện tượng khai thác cát trái phép, Chủ tịch Nguyễn Thiện Nhân cho rằng để nhân dân tự tổ chức đội tự vệ như vậy là một điều thiếu sót vì Mặt trận phải vào cuộc cùng dân chiến đấu với nạn khai thác cát tặc vì Mặt trận là những người gần dân và lắng nghe tiếng nói của nhân dân và không thể để người dân đơn độc tự tổ chức chống lại cát tặc.
“Khi người dân phải tự tổ chức thành những đội tự vệ ra "chiến đấu" với cát tặc, những người làm công tác Mặt trận đang ở đâu? Mặt trận là nơi lắng nghe ý kiến của dân và gần dân chính vì vậy Mặt trận cũng phải vào cuộc đồng hành cùng người dân chiến đấu với cát tặc. Người dân tay không làm sao chiến đấu được với cát tặc! Nhưng họ vẫn phải làm vì đất lở, ruộng mất ngủ không được mà tình trạng kéo dài mãi, nói mãi không ai nghe. Mặt trận không thể để người dân đơn độc trong cuộc chiến này”, Chủ tịch Nguyễn Thiện Nhân bày tỏ.
Chủ tịch Nguyễn Thiện Nhân khẳng định Mặt trận Tổ quốc các địa phương cần phối hợp với người dân giám sát quyết liệt việc khai thách cát, sỏi trái phép. Đặc biệt Bộ Tài nguyên và Môi trường cần sớm có thông tư hướng dẫn cụ thể để truy cứu được trách nhiệm hình sự đối với khai thác cát trái phép nhằm chấn chỉnh kỷ cương trong lĩnh vực này.