10 căn cứ pháp lý và văn bản
hướng dẫn hoạt động giám sát của Mặt trận:
Căn cứ giám sát: Luật MTTQ Việt Nam năm 2015, Luật
Thanh tra năm 2010, Luật đầu tư công năm 2014, Luật tổ chức chính quyền địa
phương năm 2015, Pháp lệnh số 34/2007/PL-UBTVQH11 ngày 20-4-2007 của Ủy ban
Thường vụ Quốc hội khóa XI quy định việc thực hiện dân chủ ở phường, xã, thị
trấn; Nghị định số 84/2015/NĐ-CP ngày 30-9-2015 của Chính phủ về giám sát
và đánh giá đầu tư; Nghị định số 159/2016/NĐ-CP ngày 29-11-2016 của Chính phủ
quy định chi tiết và biện pháp thi hành một số điều của Luật thanh tra về tổ
chức và hoạt động của Ban thanh tra nhân dân; Thông tư 63/2017/TT-BTC ngày
19-6-2017 của Bộ Tài chính quy định về lập dự toán, quản lý, sử dụng và quyết
toán kinh phí bảo đảm hoạt động của Ban Thanh tra nhân dân; Nghị quyết liên
tịch số 403/2017/NQLT-UBTVQH14-CP-ĐCTUBTWMTTQVN ngày 15-6-2017 của Ủy ban
Thường vụ Quốc hội, Chính phủ và Đoàn chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam
quy định chi tiết các hình thức giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc
Việt Nam; Thông tri số 25/TTr-MTTW-BTT ngày 10-8-2017 của Ban Thanh tra Ủy ban
Trung ương Mặt trận TQVN hướng dẫn về tổ chức và hoạt động của Ban thanh tra
nhân dân, Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng tại xã, phường, thị trấn.
Giám sát của Mặt trận mang tính xã hội, có mục đích: Đại
diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của Nhân dân; kịp thời phát
hiện và kiến nghị xử lý sai phạm, khuyết điểm; kiến nghị sửa đổi, bổ sung chính
sách, pháp luật; phát hiện, phổ biến những nhân tố mới, các điển hình tiên tiến
và những mặt tích cực; phát huy quyền làm chủ của nhân dân, góp phần xây dựng
Nhà nước trong sạch, vững mạnh.
Nguyên tắc của hoạt động giám sát: Bảo đảm
phát huy dân chủ, sự tham gia của nhân dân, thành viên của MTTQ Việt Nam; xuất
phát từ yêu cầu, nguyện vọng của nhân dân; thực hiện công khai, minh bạch,
không chồng chéo; không làm cản trở hoạt động của cơ quan, tổ chức, cá nhân
được giám sát.
Đối tượng giám sát của Mặt trận: Cơ
quan Nhà nước; tổ chức; đại biểu dân cử; cán bộ, công chức, viên chức.
Nội dung giám sát: Việc thực hiện chính sách,
pháp luật có liên quan đến quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân;
quyền và trách nhiệm của MTTQ Việt Nam.
Căn cứ giám sát: Chương trình phối hợp và thống
nhất hành động hằng năm của Ủy ban MTTQ Việt Nam các cấp; chương trình phối hợp
giám sát giữa Ủy ban MTTQ Việt Nam với các tổ chức thành viên và cơ quan Nhà
nước cùng cấp; kiến nghị của tổ chức thành viên của MTTQ Việt Nam; đơn, thư
khiếu nại, tố cáo, phản ánh, kiến nghị của cá nhân, tổ chức do Ủy ban MTTQ Việt
Nam tiếp nhận; thông tin phản ánh trên các phương tiện thông tin đại chúng.
Hình thức giám sát: Nghiên cứu, xem xét văn bản của
cơ quan có thẩm quyền liên quan đến quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của
nhân dân; tổ chức đoàn giám sát; thông qua hoạt động của Ban thanh tra nhân dân
được thành lập ở cấp xã, Ban giám sát đầu tư của cộng đồng; tham gia giám sát
với cơ quan, tổ chức có thẩm quyền;
Căn cứ để Mặt trận phản biện xã hội: Chương
trình phối hợp và thống nhất hành động hằng năm của Ủy ban MTTQ Việt Nam các
cấp; chương trình, kế hoạch xây dựng văn bản quy phạm pháp luật hằng năm; dự
thảo quy hoạch, kế hoạch, chương trình, dự án, đề án của cơ quan Nhà nước cùng
cấp có liên quan trực tiếp đến quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân
dân, hội viên, đoàn viên của các tổ chức thành viên, quyền và trách nhiệm của
Ủy ban MTTQ Việt Nam; kiến nghị của tổ chức thành viên; đề nghị của cơ quan Nhà
nước cùng cấp có dự thảo văn bản.
Hình thức phản biện xã hội: Tổ chức
hội nghị phản biện xã hội; gửi dự thảo văn bản cần phản biện xã hội đến các tổ
chức, cá nhân có liên quan để lấy ý kiến phản biện xã hội; tổ chức đối thoại
trực tiếp giữa Ủy ban MTTQ Việt Nam với cơ quan, tổ chức có dự thảo văn bản
được phản biện xã hội;
Quyền và trách nhiệm của Mặt trận trong hoạt động giám sát: Xây
dựng chương trình, nội dung, kế hoạch giám sát; quyết định thành lập đoàn giám
sát và tổ chức hoạt động giám sát theo kế hoạch hoặc khi cần thiết; yêu cầu cơ
quan, tổ chức, cá nhân được giám sát báo cáo bằng văn bản, cung cấp thông tin,
tài liệu liên quan; xem xét khách quan, khoa học những vấn đề liên quan; tổ
chức đối thoại để làm rõ nội dung kiến nghị sau giám sát khi cần thiết hoặc
theo yêu cầu của cơ quan, tổ chức, cá nhân được giám sát; kiến nghị cơ quan, tổ
chức, cá nhân có thẩm quyền; chịu trách nhiệm về nội dung kiến nghị sau giám
sát; theo dõi, đôn đốc việc giải quyết kiến nghị sau giám sát;
Xuân Tuấn