Dự thảo Luật tín ngưỡng, tôn giáo có 9 chương, 69 điều, trong đó, hầu hết các điều được kế thừa từ các quy định của Pháp lệnh Tín ngưỡng, tôn giáo và Nghị định số 92/2012/NĐ-CP ngày 18-12-2012 của Chính phủ Quy định chi tiết và biện pháp thi hành Pháp lệnh tín ngưỡng, tôn giáo.Tuy nhiên, bên cạnh các nội dung kế thừa từ Pháp lệnh, dự thảo Luật tín ngưỡng, tôn giáo đã bổ sung các quy định mới nhằm đảm bảo ngày càng tốt hơn quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo của mọi người. Các nội dung mới đó gồm:

Một là: Mở rộng phạm vi chủ thể có quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo từ “công dân” thành “mọi người”, thể hiện đúng bản chất quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo là quyền con người theo tinh thần Hiến pháp 2013, mà không chỉ là quyền công dân theo Hiến pháp năm 1992.

Hai là: Bổ sung 01 chương về quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo để phản ánh rõ hơn phạm vi điều chỉnh của dự thảo Luật cũng như thể hiện một cách cơ bản nhất chính sách của Nhà nước trong việc tôn trọng và bảo hộ quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo của mọi người. Chương này quy định về các nội dung: Quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo được Nhà nước Việt Nam công nhận, tôn trọng, bảo đảm và bảo vệ theo Hiến pháp, pháp luật; các nguyên tắc cơ bản về quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo; quyền, nghĩa vụ của người có tín ngưỡng, tôn giáo và tổ chức tôn giáo; tổ chức tôn giáo trực thuộc.

Ba là: Đăng ký sinh hoạt tôn giáo, nếu như trước đây đăng ký sinh hoạt tôn giáo được xem là một mốc khởi điểm để bắt đầu hình thành một tổ chức tôn giáo thì nay dự thảo Luật chỉ xem sinh hoạt tôn giáo nhằm thỏa mãn nhu cầu tôn giáo của người theo tôn giáo nhưng chưa có tổ chức tôn giáo được cơ quan nhà nước có thẩm quyền công nhận và đăng ký sinh hoạt tôn giáo không xem là một điều kiện để hình thành tổ chức tôn giáo như quy định hiện hành (vì quyền bày tỏ niềm tin tôn giáo của mọi người không phụ thuộc vào tổ chức tôn giáo).

Bốn là: Một số nội dung thuộc thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ như: Công nhận tổ chức tôn giáo, thành lập, chia, tách, sáp nhập, hợp nhất tổ chức tôn giáo trực thuộc; thành lập cơ sở đào tạo tôn giáo đã được thay đổi theo hướng giao cho cơ quan quản lý nhà nước về tín ngưỡng, tôn giáo ở Trung ương có trách nhiệm tiếp nhận hồ sơ và trả lời tổ chức tôn giáo. Việc thay đổi này sẽ giúp cho việc thực hiện các thủ tục hành chính nhanh gọn, thuận lợi hơn cho hoạt động tôn giáo.

Năm là: Bỏ một số từ ngữ đã được sử dụng tại Pháp lệnh như: Tổ chức tôn giáo cơ sở, hội đoàn, dòng tu. Bổ sung từ ngữ tổ chức tôn giáo trực thuộc và xem tổ chức tôn giáo cơ sở, hội đoàn, dòng tu là tổ chức tôn giáo trực thuộc. Bên cạnh đó, mở rộng phạm vi điều chỉnh của tổ chức tôn giáo trực thuộc còn có cả các ban, ngành, viện từ Trung ương đến cơ sở của tổ chức tôn giáo.

Sáu là: Về trường đào tạo những người chuyên hoạt động tôn giáo, bổ sung làm mới các quy định liên quan đến trường đào tạo tôn giáo bao gồm: Từ điều kiện thành lập, thẩm quyền chấp thuận đến các nội dung liên quan đến quản lý trường đào tạo.

Bảy là: Bổ sung nội dung phong chức, phong phẩm cho người có quốc tịch nước ngoài hoạt động cho tổ chức tôn giáo ở Việt Nam. Trong xu thế hội nhập và giao lưu quốc tế hiện nay, nhiều tổ chức cá nhân nước ngoài đến Việt Nam làm việc, sinh sống, trong đó, có rất nhiều người là tín đồ các tổ chức tôn giáo nước ngoài. Mặt khác, chức sắc một số tổ chức tôn giáo hoạt động tại Việt Nam cũng được các tổ chức tôn giáo nước ngoài phong chức, phong phẩm. Vì vậy, việc bổ sung quy định phong chức, phong phẩm cho người nước ngoài hoạt động cho tổ chức tôn giáo ở Việt Nam là phù hợp.

Tám là: Đăng ký hoạt động tín ngưỡng, hoạt động tôn giáo hàng năm được thay đổi theo hướng chỉ đăng ký, thông báo lần đầu với cơ quan nhà nước có thẩm quyền, những năm tiếp theo nếu có phát sinh các hoạt động ngoài chương trình đăng ký mới đăng ký, bổ sung. Việc quy định này nhằm giảm bớt thủ tục hành chính cho cả cơ quan hành chính nhà nước cũng như cho cơ sở tôn giáo, tổ chức tôn giáo trực thuộc.

Chín là: Hoạt động của tổ chức tôn giáo, tổ chức tôn giáo trực thuộc trong các lĩnh vực y tế, giáo dục, đào tạo, bảo trợ xã hội được mở rộng theo hướng phù hợp với các quy định của pháp luật có liên quan; khuyến khích và tạo điều kiện cho các tổ chức tôn giáo tham gia sâu vào các hoạt động vì mục đích từ thiện, nhân đạo. Do đó, dự thảo sẽ quy định theo hướng khuyến khích và tạo điều kiện để các tổ chức tôn giáo, chức sắc, chức việc, nhà tu hành được thực hiện các hoạt động xã hội vì mục đích từ thiện, nhân đạo.

Mười là: Bổ sung theo hướng tạo điều kiện cho người nước ngoài cư trú hợp pháp tại Việt Nam được vào tu tại các cơ sở tôn giáo; được tổ chức tôn giáo Việt Nam phong chức, phong phẩm…, được tập trung sinh hoạt tôn giáo riêng tại cơ sở tôn giáo hoặc tại địa điểm hợp pháp khác ở Việt Nam; được mời chức sắc, nhà tu hành là người Việt Nam hoặc người nước ngoài giảng đạo. Tổ chức tôn giáo Việt Nam được gia nhập các tổ chức tôn giáo quốc tế.

Mười một là: Một số nội dung hoạt động chỉ cần thông báo đến cơ quan nhà nước có thẩm quyền như: Thông báo lễ hội định kỳ; thông báo hoạt động của cơ sở đạo tạo; thông báo tuyển sinh; thông báo thuyên chuyển chức sắc, chức việc, nhà tu hành, thông báo hội nghị thường niên, thông báo quyên góp…Đây cũng là quy định phù hợp với xu thế hiện nay, nhằm hạn chế sự can thiệp của các cơ quan nhà nước có thẩm quyền vào công việc nội bộ của các cơ sở tín ngưỡng, tổ chức tôn giáo.

Mười hai là: Phân định trách nhiệm của các cơ quan nhà nước đối với lĩnh vực tín ngưỡng, tôn giáo.

Dự thảo luật quy định cụ thể trách nhiệm, thẩm quyền của Chính phủ, bộ, ngành, UBND, cơ quan quản lý nhà nước về tín ngưỡng, tôn giáo các cấp trong hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo, MTTQ và các đoàn thể trong việc tập hợp đồng bào có tín ngưỡng, tôn giáo trong khối đại đoàn kết toàn dân tộc, góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Bên cạnh đó, dự thảo Luật tín ngưỡng, tôn giáo cũng có các quy định về trách nhiệm của công dân, của người có tín ngưỡng, tôn giáo trong thực hiện pháp luật về tín ngưỡng, tôn giáo.

Để đảm bảo có đầy đủ công cụ pháp lý nhằm thực hiện hiệu quả quản lý nhà nước đối với tôn giáo, đồng thời, đảm bảo quyền phản ánh, kiến nghị, khiếu nại, tố cáo của tổ chức, cá nhân đối với các hoạt động của các cơ quan nhà nước trong lĩnh vực tín ngưỡng, tôn giáo, dự thảo quy định về thanh tra chuyên ngành tôn giáo; khiếu nại, tố cáo và giải quyết khiếu nại, tố cáo; xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực tín ngưỡng, tôn giáo đối với mọi tổ chức, cá nhân, trong đó có người thi hành công vụ và một số biện pháp chế tài.

Có thể nói, với 12 điểm mới cơ bản và một số quy định nêu trên, dự thảo Luật tín ngưỡng, tôn giáo đã kế thừa, phát huy những ưu điểm của Pháp lệnh tín ngưỡng, tôn giáo, thể chế hóa quy định của Hiến pháp năm 2013 và các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên, nhằm đảm bảo tốt hơn nữa quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo của mọi người. Dự thảo Luật tín ngưỡng, tôn giáo cũng được đánh giá là một bước tiến mới trong vấn đề đảm bảo hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo ở nước ta, phù hợp với xu thế hội nhập của thế giới trong tình hình hiện nay.

Ủy ban MTTQVN tỉnh Đồng Nai phối hợp tổ chức Hội nghị góp ý Luật tín ngưỡng – tôn giáo, ngày 22/4/2015

Thu Hồng